İLK ÇAĞDAN GELME DÜNYADA ÇOK ÖNEMLİ BİR YAPI OLAN AYA SOFYA'NIN MİMARI ANTHEMIUS (474-534) & ISIDOROS (442-537)
MEHMET BİLDİRİCİ
Antik Çağ Platon'un Felsefe okullarının kapatılması ile son bulduğu kabul edilir. Bu trajik olay 529 yılında Büyük Doğu Roma imparatoru JUSTİNIANUS (İmp 527-565) zamanında gerçekleşmiştir. Ancak bunun yanında Doğu Roma İmparatorluğu Justianus zamanında en parlak günlerini yaşamıştır. Tüm imparatorluk sınırları içinde çok büyük imar hareketleri, su yapıları ve kiliseler yapılmıştır. Ama Jüstinianus'un en büyük eseri Aya Sofya'nın inşasıdır.
Bu antik çağdan bugüne Roma'da olan Kolesiyum ile birlikte en önde gelen anıtsal yapıdır.
Bu konuda Web sitemde bulunan Tarihi sulamalar, Barajlar ve Taşkın Koruma tesisleri isimli kitabımdan bir bölüm buraya alınmıştır.
Hagia Sophia, Megales Ekklesias, Saint Sophia, Divine Wisdom
Ayasofya Camii Şerifi,
Ayasofya Müzesi, Saint Sophia Museum
Büyük olasılıkla bir pagan tapınak üzerine, 325 yılında İstanbul'u başkent olarak kuran İmparator Konstantin tarafından bir kilise yapılmıştır. Yok olan bu yapı Hıristiyanlığın ilk kilisesi olmalıdır. Bu kilisenin yanması ile yerine İmparator Theodosius tarafından ikinci bir kilise yapılmıştır. Bu kilise de Jüstünien döneminde yanmış bunun yerine Jüstinien (İmp 527-565) tarafından bugüne gelen anıtsal yapı gerçekleşmiştir..
Aya Sofya'nın iki Mimari olduğu bilinir. Tralles (Aydın) kentinden Anthemius ( 442-537) ve Milet kentinden Isıdoros ( 442-537). Özetle ikisi de Eğeli, Karialı
Bir noktaya açıklık getirmek isterim, ilk çağın sonlarına doğru İyonya ve Anadolu kentleri yavaş yavaş sönmektedir. Ama başkent olarak kurulan İstanbul (Constantinopolis) bin yıl daha tüm dünyada parlaklığını koruyacak ve dünyanın en önde gelen kenti olacaktır.
Anthemius Tralles kentindendir (Aydın). Çok eğitimli bir aileye mensuptur. Babası Stephanos döneminin en ileri gelen fizikçilerindedir. Anthemius'un dört kardeşi daha vardır. Hepsi baba mesleğini korumuşlardır. Anthemius ise İstanbul'da geometri profesörüdür.
İmparator Jüstinianus tarafından 532 yılında yanan kilise yerine anıtsal bir kilise yapılması (AYA SOFYA) için iki mimar olarak görevlendirir. İmparator Jüstinianus mevcut dünyanın en büyük kubbeli kilisesini yapmalarını ister.
Gerçi Anadolu'da bundan öncede yarı kubbe denemeleri vardır. Bu çapta değildir. Aslında mimar olmayan bilim adamı (fizikçi ) adamının gayreti sayesinde bu eşsiz eser ortaya çıkar.
Aşağıda hakkında anlatılanlar onun bir bilim adamı olduğunu gösterir.
Anthemius'un komşusu Zeno'yu iki şekilde kızdırdığı söyleniyordu: Birincisi, arkadaşlarını eğlendirirken Zeno'nun oturma odasının kirişleri ve döşemeleri arasına sabitlediği deri borulardan buhar göndererek minyatür bir deprem tasarlayarak ve ikincisi, gök gürültüsünü simüle ederek ve hafif oyuk bir aynadan Zeno'nun gözlerine şimşek ve parıldayan dayanılmaz ışık gönderir.
İmparator Jüstinianus'un Anadolu'da Tarsus, Urfa, Dara mühendislik yapıları gerçekleştirdiği bilinir.
Bunlardan Mardin Dara 6 yüzyılda Doğu Roma ve İran arasında sınır kentidir. Burada büyük savaşlar olmuştur. Burada kenti selden koruyan mühendislik harikası bir yapının Anthemius tarafından planlandığı bilinmektedir.
Bu konuda geniş bilgi Web sitemde yer almaktadır.
Anthemius ile ilgili bir portresi yazıya eklenmiştir.