TÜRMENİSTAN DİLİNİN BABASI MAHTUMKULU FİRARİ (1733-1838(
MEHMET BİLDİRİCİ
Bir önceki yazımda TÜRKÇE ve TÜRKMENCE arasında Benzer ve Benzemezler isimli idi.. Bu defa Türkmenistan dilinin babası Mahtumkulu'nun bir şiirinin Türkmence ve Türkçe karşılığını bulacaksınız. Türkmence tamamen orijinal, internetten alınan çevirisi ise tarafımdan daha anlaşılır hale getirilmiştir. Mahtumkulu hakkında daha önce Devrim gazetesinde 14.09.2020 tarihinde bir yazım yayınlanmıştı.
İlginç bir şiir Ufuklar açacağına inanıyorum.
Mahtumkulu Firaki (1733-1838)
Jeyhûn bilen bahrı-Hazar arası, Ceyhun ile Hazar denizi arası,
Çöl üstünden övser yeli türkmenin, Çöl üstünden eser yeli Türkmen'in;
Gül-ğunçası - kara gözüm karası, Gül goncası - kara gözüm karası
Kara dağdan iner sîli türkmenin. Kara dağdan iner seli Türkmen'in.
Hak sılamış bardır onun sâyası, Hak emreylemiş, vardır onun çaresi,
Çırpınşar çölünde neri, mâyası, Çırpınır çölünde erkek ve dişi devesi
Renbe-ren gül açar yaşıl yaylası, Rengarek gül açar yeşil yaylası,
Ğark bolmuş reyhâna çöli türkmenin. Gark olmuş kokuya çölü Türkmen'in.
Al-yaşıl bürenip çıkar perîsi, Al-yeşil bürünüp çıkar perisi,
Kükeyip bark urar anbarın ısı, Yayılıp dağılır amberin kokusu,
Beğ, töre, aksakal yurdun eyesi, Bey, töre, ak-sakal yurdun sahibi
Küren tutar gözel ili türkmenin. Tay doğurur güzel ili Türkmen'in.
Ol merdin oğludur, mertdir pederi, O mert oğludur, merttir babası,
Göroğlı kardaşı, serhoşdur seri, Köroğlu kardeşi,
Dağda, düzde kovsa, sayyâtlar, diri, Dağda, düzde kovsa, avcılar, diri
Ala bilmez, yolbars oğlı türkmenin. Yalan bilmez arslan oğlu Türkmen'in
Könüller, yürekler bir bolup başlâr, Gönüller, yürekler bir olup başlar,,
Tartsa yığın, erêr topraklar-daşlar, Toplansa toplum, erir topraklar taşlar,
Bir sufrada tayyar kılınsa aşlar, Bir sofrada hazır yiyecekler,
Göteriler ol ıkbâlı türkmenin. Yükselir ikbali Türkmen'in.
Könül hovâlanar ata çıkanda, Gönül havalanır ata binince,
Dağlar lağla döner kıya bakanda, Dağlar ateşe döner yan bakıldığında
Bal getirer, joşup deryâ akanda, Bal getirir, coşup derya akınca
Bent tutdurmaz, gelse sîli türkmenin. Bent tutturmaz, gelse seli Türkmen'in.
Ğâfıl kalmaz, dövüş güni hâr olmaz, Gafil kalmaz, savaş günü har olmaz,
Karğışa, nazara giriftâr olmaz, Lanete nazara giriftar olmaz,
Bilbilden ayrılıp, solup, saralmaz, Bülbülden ayrılıp, solup, sararmaz,
Dâyım anbar saçar güli türkmenin. Daim amber saçar, gülü Türkmen'in.
Tîreler kardaşdır, uruğ yârıdır, Boylar kardeştir, soylar sevgilisidir
Ikbâllar ters gelmez hakın nûrudur, İkballer ters gelmez hakkın nurudur,
Mertler ata çıksa, söveş sarıdır, Mertler ata çıksa, savaş zamanıdır,
Yov üstüne yörêr yolı türkmenin. Düşman üstüne yürür yolu Türkmen'in.
Serhoş bolup çıkar, jiğer dağlanmaz, Sarhoş olup çıkar, ciğeri dağlanmaz,
Daşları sındırar, yolı bağlanmaz, Taşları kırar yolu bağlanmaz,
Gözüm ğayrâ düşmez könül eğlenmez, Gözü gayrıya düşmez, gönül eğlendirmez
Mağtumkulı - sözlêr tili türkmenin.