ANADOLU TARİHİ SU YAPILARI KONUSUNDA BİR ÖNCÜ İSİM ALMAN HİDROLİK BİLİM ADAMI GÜNTER GARBRECHT (1924-2019)
1991 yılında bu yana Türkiye de gerçekleştirilmiş olan Tarihi su yapılarını incelerim. Eserlerin yapılış tarihleri sekiz bin yıla kadar indiği halde bu konuda bilinçli çalışma ve araştırmalar oldukça yenidir. Almanya'dan Prof. Dr.. Günter Garbrecht, öğrencisi benim de tanış olduğun Prof. Dr. Henning Fhalbusch (1945), Türkiye'den benim de Hocam İTÜ den Prof. Dr. Kazım Çeçen (1919-1997) ve Prof. Dr Ünal Öziş (1934) bu daldaki çalışmaların öncüleridir.
Bu konuda 2019 yılında Almanya'da kaybettiğimizi öğrendiğim Gunter Garbrecht ile ilgili hayatı ve anılarım Muğla Devrim Gazetesinde 29.03.2019 tarihinde yayınlanmıştı.
Kısa hayat hikâyesi şöyledir.
"Kuzeydoğu Almanya'da 1924 yılında doğdu. Karlsruhe Üniversitesi'nden 1952 yılında İnşaat Mühendisi olarak mezun oldu. 1954-1987 yılları arasında İstanbul Teknik Üniversitesi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Zambia (Afrika) Lusaka Üniversitesi, Braunschweig Teknik Üniversitesi, öğretim elemanı oldu. Özellikle Türkiye'de kaldığı, 15 yıl içinde Anadolu ve Ortadoğu'da antik hidrolik yapıların kalıntıları onu büyüledi ve ikinci bir kariyer olarak tarihi su yapılarını benimsedi.
Braunschweig Üniversitesi'nden Prof. Dr. Günter Garbrecht ve İstanbul İTÜ'den Prof. Dr. Kazım Çeçen öncülüğünde 1979 yılında İstanbul'da Uluslararası "Tarihi Su Yapıları" toplantılarının üçüncüsü yapılmıştı.
Garbrecht Türkiye Üniversitelerinde ki akademik çalışmaları yanında pek çok anıtsal su yapılarını ortaya çıkarmıştır. Bunlara bazı örnekler, Van Urartu su yapıları, Mardin Dara'daki Bizans dönem su yapıları, Hatay'da Titus Tüneli, Bergama'da mühendislik harikaları bunlardan bazılarıdır.
Özellikle Van Urartu Su yapıları konusunda en önde gelen araştırmacıdır. Öğrencisi Prof. Dr. H. Fahlbusch aracılığıyla onunla yazışma yapma onuruna ulaitım. Kendisine yazılı olarak soru sorma fırsatı yakaladım ve buna karşılık; Aşağıda mektubu bana göndermiştir. Gönderdiği yazı Braunsweig Üniversitesi antetli kağıda yazılmıştır.
UNIV. PROF a. D ING DR a c h c GÜNTER GARBRECHT 38179 Lagesbüttel
TECHNISCHE UNIVERSITAT BRAUNSCHWEIG Drosselweg 15
LEICHTWEISS INSTITUT FÜR WASSERBAU 23.02.2001
Sayın Bildirici
Atakan Sok 11/7
Mecidiyeköy Şişli İstanbul Türkei
Oktay Belli'nin Urartu Su Kanalları ile Kutlu Emre'nin Karakuyu Hitit Barajı ile ilgili fotokopilerini gönderdiğiniz için samimi teşekkürlerimi lütfen kabul edin ki bunlar bana H. Fahlbusch tarafından gönderilmiştir. Halen Urartu Su Yönetimi ve Hidrolik Yapıları üzerinde çalışmaktayım ki bu gönderdiğiniz yayınlar burada çok yararlı olacak.
Şamran kanalını Hoşap Çayı üzerinden aşması konusunda önceleri bunun bir ahşap köprü ile olduğu görüşünde idim, tıpkı Lehmann & Laupt'un 1898 yılında yerine bulduğu ahşap köprü gibi. Bugün bunun bir taş köprü olabileceği düşüncesindeyim. Daha küçük boyutlarda Gülo deresinde bir taş köprünün olduğu gibi.
Önümüzdeki hafta tarihi Su Temin sistemleri ve tarihi hidrolik yapılarla ilgili materyaller göndereceğim, umarım ilgini çeker.
Bergama Su yapıları Tarihi hazır basılma aşamasında muhtemelen Nisan 2001 de basılmış olacak. Kitapçılarda satışı bulunmamakta az sayda basılanlar sadece kitaplıklara ve üniversitelere dağıtılacaktır. Ancak siz Alman Arkeoloji Enstitüsü İstanbul Gümüşsuyu Cami Sokak adrese gidip inceleyebilirsiniz
İyi Dileklerimle
Günter Garbrecht (İMZA)
Sonuç olarak bu mail benim için çok önemli bir dokümandır. Bunun ötesinde Van'da bulunan Şamran kanalı Hoşap Çayını bir Su Köprüsü ile geçmektedir. Konu edilen köprü budur. Bu ise Dünyada yapılmış ilk su geçidir.
İkincisi Bergama (Pergamon) kenti kazıları Alman Arkeolojisinin başlangıcı kabul edilir ve çok önem verilir. Bu kent tarihi suyolları açısından dünyada gelen en önde kentlerden biridir. Bu mühendislik harikası tarihi yapılar hakkında araştırmalar genelde Alman bilim adamları ve mühendisler tarafından gerçekleştirilmiştir.
Hizmetleri ve Araştırmaları önünde saygıyla eğiliyorum.