MUĞLA KAVAKLIDERE'DE BAKIRCILIK VE BAKIRCILARIN PALLECİ DİLİ
MEHMET BİLDİRİCİ
Muğla ilçelerinin tümünü, Kavaklıdere ilçesini gezdim, buradaki Bakırcılar Çarşısını gördüm. Bakırcılık sanatının burada çok eskilerden geldiğini öğrendim. Çok ilgimi çekti. Bunun burada yaşayan ve Lozan anlaşması ile göç etmiş Rumlardan geldiği kanısındayım. Ama bu konuda daha fazla bilgiye ulaşamadım.
Son olarak ta Kavaklıdere'de iki mahallenin Afrika kökenli olduğunu öğrendim, ama bu konuda hiç bilgiye ulaşamadım. Belki yazılarıma gelen mesajlardan bilgi sahibi olurum ümidindeyim.
Kavaklıdere ve yakın köy Genek'te (Menteşe) bakırcılık yanında bakırcıların kendi aralarında konuştukları özel bir dil olduğunu duydum ve çok ilgimi çekti.
Bu konuda Zekai Eroğlu'nun Muğla Tarihinde sayfa 166-167 ilginç açıklamalara rastladım. Buradan bir özet sunmaya çalışacağım.
Bu nasıl bir dil, yöreye has içinde pek çok Türkçe kelimelerin karıştığı bir Rumca olduğu kanısındayım. Bunun dil uzmanlarınca araştırılmasının çok yerinde olacağına inanıyorum.
Bu kitaptan örnekler vereceğim. Özellikle sayılar çok farklı
Sağım: bir
Kulak: iki
Saçayak: Üç
Taban: Dört
Fatka: Beş
Kelimelerden bazı örneklerde şöyle:
Çapan: Kadın
Metrek çapan: Müslüman kadın
Yalı çapan: Rum kadın
Palle: Bakır
Kös palle: eski bakır
Yıkım palle: yeni bakır
Partal: Elbise
Kös partal: eski elbise
Yıkım partal:yeni elbise
Nazilli: Para
Partal Nazilli: Banknot, kâğıt para
Manak: Yoğurt
Çene: Ceviz
Çiçe: Et
Karamancı: Hırsız
Kırtıl: Arpa
Nasıf: Ekmek
Sözü edilen eserde ayrıca 100 civarında kelime bulunmaktadır. Birkaç cümlede şöyle
"Yanbol nereye ovanıyor? Efendi nereye gidiyor.
"Sağım kalın genek nasıfla: Bir beyaz mecidiye söyle
BENİM YORUMUM
Kavaklıdere ilçesinde Bakırcılık sanatının gelişmesi ve bu gün dahi devam etmesi çok çok önemli hele hele bu sanâtkarların kendi aralarında konuştukları bir dil olması daha da önemlidir. Buna rağmen internet ortamında da araştırıldığında konu hakkında bilgiler bulunmamakta buna karşın bazı bölük pörçük yer almaktadır. Buna karşın Zekai Eroğlu'nun Muğla tarihinde verdiği bilgiler oldukça doyurucudur.
Bu durumda bu bilgilere dayanarak konu araştırılmalıdır.
1.. Muğla'da bakırcılık sanatı Kavaklıdere'de çok gelişme göstermiştir. Bu sanat Osmanlı döneminde burada yaşayan Rumlarca sağlanmıştır. Rumlar 1924 yılında göçe tabi tutulmuş kavaklıdere'yi terk etmiştir. Sonradan burada yaşayan ve buraya yerleşen Türk ustalar bu sanatı onlardan öğrenmiş ve başarı ile bugün devam ettirmektedir.
2. Bu Rumlar burada yaşayan yerli Rumlar mıdır? Yoksa bu sanatlarını uygulamak için başka yerden mi gelmişlerdir. Bu konuda çok çelişkili bilgiler gelmektedir. Kanımca başka bir yerden gelme ve en az Cumhuriyete kadar 4 nesil burada yaşadıklarıdır.
3. Rum ustalardan bakırcılığı öğrenip başarılı bir şekilde devam ettiren Türk ustalar arasında acaba bu Palle dilini hala bilen var mı?
4. Osmanlı devleti boyunca Türkler ve Rumlar iç içe yaşamış konuştukları Rumca bol Türkçe kelimelerle birleşerek değişik bir lehçe haline gelmiştir.
5. Acaba bu Palle dili ile Yunanistan'da olsa basılmış bir kitap yayın var mıdır?
Benzer durum Konya Sille'de görülmektedir. Cumhuriyet öncesi Sille'de yaşayanların Rumcası Türkçe kelimelerle birleşerek değişik bir dil haline gelmiştir.
Ayrıca Konya civarında yaşayan Karamanlılar kendi dillerini unutmuş Türkçe konuşurlar ve Türkçe yazarlardı. Ama Türkçeyi Arap Harfleri ile değil Grek harfleri ile...
Muğla ve Anadolu'daki eski kültürel olayları ben şahsen çok önemli buluyor, tarafsız bir gözle ortaya çıkarılmalıdır diyorum.
Ek alanı