99 YILIN ARDINDAN LOZAN ANTLAŞMASI (24 Temmuz 1923) ve ÖNEMİ
Toplam 143 maddeden oluşan Lozan Antlaşması'nın önemli maddeleri;
1. Türkiye Cumhuriyeti sınırları belirlenmesi
a. Türkiye - Suriye sınırı
b. Türkiye - Irak sınırı
c. Türkiye - SSCB sınırı
d. Türkiye - İran sınırı
e. Türkiye - Yunanistan sınırı
f. Türkiye - Bulgaristan sınırı
2. Tüm kapitülasyonlar kaldırılması
Latince "capitula/capitulare" sözcüğünden gelen kapitülasyon kavramı aslında şartlar, maddeler anlamına gelmektedir. Osmanlı İmparatorluğu temelinde kullanılan kapitülasyon kavramı ise ülke yurttaşlarının zararına, yabancı ülkelere verilen ekonomik, adli ya da idari ayrıcalıklı haklardır. Tarihsel olarak bakıldığında 2. Osmanlı padişahı Orhan Bey döneminde 1352 yılında Cenevizlilere, I. Murat Döneminde ise (1384) Venediklilere tanınan ayrıcalıklar kapitülasyonların ilk örnekleri olarak yer almaktadır. Bu uygulamalar 1453'te İstanbul'un fethinin ardından Fatih Sultan Mehmet tarafından da sürdürülmüş, Galata'da yerleşmiş bulunan Cenevizlilere bir ahitname ile bu ayrıcalıkların sürdürülmesine izin verilmiştir. Osmanlı'nın 1535 yılında Fransa'ya verdiği ve yedi kez yenilendikten sonra süresiz hale getirilen ayrıcalıklar şeklinde düşünülen kapitülasyonlar bu anlamda aslında çok daha öncelerden başlayarak, yıldan yıla artan biçimlerde beş yüz yılı aşkın bir süre boyunca süregelmiş ve 1923 yılı 24 Temmuz'da Lozan Antlaşması ile sonlandırılmıştır.
3. Tazminatların Ödenmesine ilişkin düzenleme getirilmesi
I. Dünya Savaşı galibi devletlere herhangi bir tazminat ödenmeyecektir. Ayrıca Yunanistan'ın Türkiye'ye savaş tazminatı ödemesi kararlaştırılmış, ekonomik olarak zorda olan Yunanistan'ın bu borcu ödeyemeyeceğine görülerek Karaağaç ve çevresi tazminat olarak Türkiye'ye bırakılmıştır.
4. Osmanlı Devleti'nin almış olduğu dış borçlara ilişkin düzenleme yapılması
Dış borçlar imparatorluktan farklı zamanlarda ayrılarak bağımsızlığını ilan eden devletlerin gelirleri ve büyüklükleri oranında pay edilmiştir. Lozan Antlaşması'na göre toplam 161.603.833 altın liralık borcun 105.553.623 liralık kısmı Türkiye'ye kalmıştır. Daha sonra 1928 yılında düzenlenen "borç meclisi toplantıları" sonucunda Paris Sözleşmesiyle Türkiye Cumhuriyeti'ne düşen Osmanlı borçları, ödeme takvimi ve düzeni belirlenmiştir. (T.C. Devleti tarafından borçların ödenmesi 1955 yılında tamamlanmıştır.)
5. Duyun-u Umumiye'nin kaldırılmasına yönelik karar alınması
II. Abdülhamit döneminde aşırı dış borçlanma nedeniyle yüklü miktarda dış borç birikmesi ve ödeme güçlükleri nedeniyle, düzenli dış borç ödemesinin oluşturulan bir kurul (2 Türk, 1 İngiliz, 1 Alman, 1 İtalyan, 1 Fransız, 1 Avusturyalı) tarafından yapılması sağlandı. Bu kurul aynı zamanda Osmanlının Tuz, tütün, vb. önemli gelir getiren ürünlerin alımını (çok düşük fiyatlardan) gerçekleştirerek ülkemizi sömürge konumuna düşürdü.
24 Temmuz 1923 LOZAN ANTLAŞMASI SONUÇLARI:
a. Ülke topraklarımızın (Misak-ı Milli) sınırları tüm dünyanın tanıklığı ile çizilmiştir. Böylece "tam bağımsızlığımızın" tanınması sağlanmıştır.
b. 1920 Sevr Antlaşması'nın koşulları ortadan kaldırılmıştır.
c. Kurtuluş Savaşı ile emperyalist ülkelere karşı kazanılan askeri zafer, siyasi zaferlerle pekiştirilmiştir.
d. Kurulan yeni Türk Devleti olan Türkiye Cumhuriyeti Devleti I. Dünya Savaşı galibi itilaf devletleri (İngiltere, Fransa, vs.) tarafından da tanındı.
LOZAN ANTLAŞMASI'NIN ÖNEMİ:
Lozan Antlaşması; içeride ve dışarıda bağımsız yeni bir Türk Devletinin kurulduğunun tüm dünya ülkeleri tarafından tanındığı ve onaylandığını gösteren hukuksal bir belgedir. Aslına bakıldığında Lozan Antlaşması T.C. Devleti'nin TAPU SENEDİDİR.