Bogomilizm inancı sapkın bir Hıristiyan mezhebidir, buradaki gelişmeler Türk tarihini ve toplumunu yakından ilgilendirmektedir. Bu yazıda bunlar incelenecektir.
Bogomilizm 10 yüzyılda Bulgaristan'da bir köy papazı olan Bogomil tarafından şekillenmiş ortaya çıkmış ve Avrupa'da Anadolu'da yayılmıştır. Kurucu Papaz Bogomil adı Slav dilinde Tanrı'nın sevdiği adam anlamına gelmektedir.
Bulgaristan 864 tarihinde Hıristiyanlığı kabul etmiş Çar Petro I (927-969) tarihleri arasında Bulgaristan'ı yönetmiştir. Bogomilizm bu Çarın yönetim döneminde ortaya çıkmıştır. Bulgaristan yaklaşık 1018 tarihinde Bizans İmparatorluğu tarafından fethedilmiştir.
Bu defa İstanbul (Konstantinopolis) etkili olmuş bu inancı taşıyanlar sıkı takip altına alınmış ve bir dini önder Sultanahmet semtinde arena yakılarak öldürülmüştür. Diğer yandan Avrupa'da Bosna Hersek'te geniş kabul görmüş, tüm Bosna halkının çoğun bu inancı benimsemiştir.
Bosna Hersek Osmanlılar tarafından 1463-1464 tarihlerinde fetih edilince, İslam dinini seçmişler zamanla Müslüman olmuşlar bunu kendilerine kimlik kabul edilmişlerdir. Bugün Bogomilizm tamamen tarih sahnesinden yok olmuştur.
Osmanlı sayesinde Bosna Türkleşmemiş Müslümanlaşmıştır. Bu defa isimleri Boşnak olarak bilinmektedir. Bosna Halkı Slav kökenli olup konuştuğu dil Hint Avrupa dil Grubundan. Boşnakça kendi dillerinde Bozanski olarak bilinir. Bosna Hersek'te resmi dil olup ayrıca Karadağ, Kosova da azınlık dili olarak konuşulmaktadır bugün bu dili konuşanların sayısı 2,5 milyon civarındadır. Bugün Türkiye'ye göç etmiş Boşnak kökenli Türk vatandaşları 500.000 civarında olduğu tahmin edilmektedir. Melezler göz önüne alındığında çok fazla olacağı açıktır. Bugün itibariyle Bosna Hersek nüfusunun %43 Karadağ'ın %20 Boşnak'tır. İstanbul ve Amerika'da Boşnak Kuruluşları bulunmaktadır.
Bogomilizm ise Hristiyan olmasına karşı büyük mezhepler Katolik ve Ortodoks mezheplerinden kısmen farklı inançlara sahipti. İsa'yı peygamber kabul ediyor, Tanrını oğlu inancına karşıydı. Papalığa karşıydı. Haçı sembol kabul etmiyordu.
Bu farklı inançlar onların İslam dinini kabulünü kolaylaştırdı
Osmanlı döneminde pek çok devlet adamı Boşnak kökenlidir. İşte onlardan en önde gelenleri
Sadrazam Sokollu Mehmet Paşa ölümü 1578
Lala Mustafa Paşa (1500-1584) Kıbrıs Fatihi
Cezar Ahmet Paşa (1724-1804) Akka kentinde Napolyon ile savaşan
İbrahim Peçevi Osmanlı Tarihçisi 16 yüzyıl
Matrahçı Nasuh 1480-1564
Bu inanışa sahip insanlardan izler mezar taşları bugüne gelmektedir. Ancak İstanbul ve Anadolu'da Bogomilizm ile ile ilgili yazıt mezar taşı olduğuna dair bir bilgiye rastlayamadım
Muğla'da Boşnak göçmenler vardır.