GÖNÜLLER SULTANI MEVLÂNA CELALETTİN 1207-1273
MEHMET BİLDİRİCİ
Mevlâna Celalettin Rumi ya da Belhi, Afganistan Belh kentinde 1207 tarihinde doğmuş, Konya'da yaşamış ve 1273 tarihinde Konya'da ölmüştür. Yaşadığı coğrafyayı belirten Rumi ya da doğum yerini belirten Belhi diye bilinir.
Babası Alimler Sultanı olarak bilinen Bahattin Velet (1151-1231) olup Belh'te doğmuş ailesi yaklaşan Moğol tehlikesinden uzaklaşmak için yaklaşık 1212 tarihinden Belh'ten ailesi ile birlikte ayrılmış Nişabur Bağdat, Şam ve Hicazı dolaştıktan sonra 1222 tarihinde KARAMAN'A yerleşmiştir.
Mevlâna Celalettin Belh'ten ayrıldığında yaklaşık 5 yaşında, Karaman'a geldiğinde 15 yaşında bir gençtir.
Mevlâna'nın doğum yeri olan Belh, Afganistan'ın kuzeyinde Özbekistan'ın güneyinde tarihi bir kenttir. Tarihi çok eskilere dayanan kent Zerdüşt dininin önemli merkezlerindendir. İslamlaşmasından sonra Suni mezhebinde ve Farsça konuşan bir halkın kentiydi.
MEVLÂNA'NIN ANA DİLİ FARSÇA'DIR.
Mevlâna'nın annesi Belh kenti ileri gelenlerinden Rüknettin Bey'in kızı Mümine Hatundur. Mevlâna'nın kendisinden büyük Alaaddin isimli ağabeyi vardır. Annesi ve ağabeyi Karaman'da ölmüş Aktekke Camiinde gömülüdür.
Mevlâna Celalettin Karaman'da Gevher Hatun ile evlenir, iki oğlu dünyaya geldi Sultan Velet ve Alaaddin. Gevher Hatun'da Belh kentinde doğmuştur. Genç yaşında Karaman'da 1227 tarihinde ölmüştür. Ağabeyi Alaaddin de Karaman'da ölmüştür. Gevher Hatun'un mezar yeri bilinmemektedir.
Babası Bahattin Velet Sultan Alaaddin Keykubat tarafından 1228 yılında Konya'ya davet edilmiş aileye İplikçi Medresesini tahsis etmiştir. Mevlâna Celalettin 21 yaşında bir gençtir. Babası Bahattin Velet Sultanın kendilerine verdiği bahçeye gömülmüştür. Daha sonra Mevlâna Celalettin babasının yanına burada gömülmüş burası Mevlevi Dergâhı olmuş bugün Mevlâna Müzesidir.
Mevlâna Celalettin Konya'da dul ve tek çocuklu Kira Hatun ile ikinci defa evlenmiştir. Kira Hatun Konyalı olarak bilinmektedir. Kira Hatundan Muzafferettin ve Alim Çelebi isminde iki oğlu ve tek kızı Melike Hatun dünyaya gelmiştir. Kira Hatun Mevlâna'dan sonra 19 yıl yaşamış 1292 tarihinde Konya'da ölmüş Mevlâna Dergâhına gömülmüştür. Kızı Melike Hatun bir tüccar ile evlenmiştir.
Mevlâna Celalettin Konya'ya geldiğinde 21 yaşında bir gençtir. Konya'da kendini yetiştirmiş İplikçi medresesinde ders vermiş Konya'nın en sevilen insanı olmuştur. Mevlâna'nın yetişmesinde 1244 yılında Konya gelen Şemsi Tebrizi'nin rolü büyük olmuştur. Onunla 3 yıl günlerce birlikte olmuş, Mevlâna görüştükten sonra olgunluğa erişmiştir.
Şemsi Tebrizi İran Tebriz kentinde doğmuştur. Ölümü tartışmalıdır. Bir görüşüşe göre 1247 yılında Oğlu Alaaddin tarafından babası ile yakınlığı kıskanışmış Konya'da öldürülmüş yaklaşık 200 yıl sonra Konya'da Şems'in mezarı olduğuna inanılan yere yaptırılan Türbeye gömülmüştür. Diğer görüş ise onun İran'a döndüğü ve orada öldüğü şeklindedir. Konya'da Şems'in Türbesi de çok ziyaret edilen bir makamdır.
Mevlâna 1273 yılında babasının yanına gömülmüş, mezarı daha sonra oğlu Sultan Velet tarafından kurulan Mevlevi Tarikatının Dergâhı haline gelmiştir. 1925 yılında Tekke ve Zaviyelerin kapatılmasının ardından 1927 yılında Konya Mevlâna Müzesi olarak açılmıştır.. Bugün Mevlâna Dergâhı Türkiye'de en çok ziyaret edilen makamların başında gelmektedir.
Mevlâna Farsça olarak pek çok eseri bulunmaktadır. İnsanlara sevgi ve hoşgörü ile ilgili görüşlerinden dini sema ayinleri ile dünyada çok sevilen şairlerin başında gelmektedir.
Mevlâna Celalettin'in eserleri şunlardır.
MESNEVİ: Mesnevi tarzında yazılmış şiirsel anlatımlarla hikayelerle görüş ve düşüncelerinin anlatıldığı 6 cilt, 25.618 beyitten oluşan dev eser.
DİVANI KEBİR: Şiirlerinden oluşan 40.000 beyitten oluşan şiir kitabı
MEKTUPLAR: Devlet büyüklerine yazılmış, yol gösterici yazılar
FİHİ MARİH: Mevlâna'nın yaptığı sohbetler, oğlu Sultan Velet tarafından derlenmiştir.
MECLİSİ SEBA: Mevlâna'nın yedi vaizinden derlemeler
Mevlâna Celalettin Urduca ve Farsça konuşan İran, Afganistan, Hindistan, Tacikistan gibi memleketlerde en sevilen, kitapları okunan şairlerin başında gelmektedir. Eserleri başta Türkçe olmak üzere İngilizce, Fransızca, Almanca, İtalyanca, İspanyolca Rusça olmak üzere 26 dile çevrilmiştir.
2007 yılı doğumunun 800. yılı Mevlâna yılı ilan edilmiştir. Türkiye ve Afganistan'da adına posta pulları bastırılmıştır.
SONUÇ OLARAK BİRİNCİ YÜZYILDA KONYALI OLDUĞUNA İNANILAN AYA THECLA TÜM HIRİSTİYAN DÜNYASINA KONYA'DAN BİR IŞIK OLMUŞTU.
MEVLÂNA CELALETTİN ORTA ÇAĞDA İNSANLARI SEVGİ VE HOŞGÖRÜYE ÇAĞIRAN TÜRKİYE, DOĞU VE BATI DÜNYASINDA BİR ÜMİT VE IŞIK OLMUŞTUR VE OLMAYA DEVAM EDECEKTİR.
Yazıma Mevlâna Müzesi'ndeki Mezarı ile adına basılmış para ile posta pulu eklenmiştir.
