MATEMATİK KISA TARİHİ MISIR, MEZOPOTAMYA, ESKİ YUNAN
MEHMET BİLDİRİCİ
Bu günkü 5 kıtada görülen uygarlrk Eski Mısır ve Mezopotamya' da hemen hemen aynı zamanda M.Ö 3000 yıllarından başlamıştır. Buradan M.Ö 6 yüzyılda Eski Yunan'a geçmiş ve dünyaya yayılmıştır. Uzak doğuda ise tamamen ayrı olarak M.Ö 200 yıllarında Çin'de görünmüş ve çevresine yayılmıştır. İki farklı uygarlık M.S 600 yıllarından itibaren iletişim kurabilmiştir. Eski Yunan'dan sonra Roma ve Ortaçağ'da Araplar devreye girmiştir.
Matematik tarihi incelendiğinde bu durum net görülmektedir.
ESKİ MISIR
Uygarlığın başladığı ülkedir ancak bu güne fazla belge gelmemiştir. Çünki eski Mısırlılar (M.Ö 3.000-M.Ö 500) yazılarını PAPİRÜS denilen bir bitkiden elde edilen bir çeşit kalın kâğıtlara yazmışlar bunların ömrüde 300-400 yıldır. Bunun dışında taşlara tapınaklara ve mezar odalarına yazılmış hiyoroğlif yazılar da bırakmışlardır.
Eski Mısırlılar rakamları Romen rakamları gibi harflerle göstermişlerdir. Nil nehrinin yüksekliklerini ölçmüşler, arazi ölçümleri için geometri de ileri gitmişlerdir.
ESKİ MEZOPOTAMYA
Mezopotamya iki nehir arası anlamına geliyor. Burada tarihin en eski devletleri ve uygarlıkları kurulmuştur. SÜMER kentlerinde Sümer uygarlığı, Akad Uygarlığı ve özellikle Bilim ve Teknolojide çok ileri gitmiş BABİL Uygarlığı, Asur Uygarlıkları karşımıza çıkar. Öncelikle Babil Uygarlığı sayıları harflerle göstermişler, Onluk sistem yerine 60 tabanlı sayı sistemini kabul etmiştir. Bir saat 60 dakika, bir Dakika 60 saniye yıl 360 gün gibi, Pi sayısını biliyorlardı. Dik açı elde edilen Pisagor üçgenini (dik kenarları 3,4 karşı kenar 5 ) biliyorlardı.
Ancak her iki uygarlık her yönden temeldir. Ancak bağımsız bir matematikçi ortaya çıkaramamıştır.
ESKİ YUNAN DA MATEMATİK
Eski Yunan önce Girit ve Miken uygarlığı olarak doğmuş ama yaklaşık M.Ö 1100 yıllarına doğru araya karanlık bir dönem girmiştir. Eski Yunanistan'da M.Ö 700 lü yıllardan başlayan ve M.Ö 5 yüzyılda doruğa çıkan bir altın çağ meydana gelmiştir. Yazıları bile yokken doğuya yönelmişler Fenikelilerden alfabeyi almışlar, ardından Thales (M.Ö 624-545) ve Pitagoras (Pisagor M.Ö 570-495) matematik ve Felsefeyi eski uygarlıklardan taşımışlar yeniden inşa etmişlerdir. Burada üzerinde durduğumuz iki önemli nokta vardır.
Thales uzun yıllar Mısır'da kalmış orada incelemelerde bulunmuştur. Pisagor'da hem Mısır ve hemde Babil'de uzun zaman kalmıştır. Bu iki filozof sayesinde pek çok bilgiler Iyonya'ya taşınmıştır. Dik kenarları 3 ve 4 olan karşı kenar 5 olan ve dik açı elde eden üçgen Babillilerce biliniyordu. Ama bu dünyada Pisagor üçgeni olarak tanınmaktadır.
İkinci önemli nokta bu ikisinin de Ege bölgesinde doğan İYONYA'lı olmalarıdır.
Helenizm döneminde Mısır'da Büyük İskender'in kurdurduğu İskenderiye (Alexandria) kenti öne gelmektedir. M.Ö 330 yılından sonra burada pek çok bilim adamı yetişmiş, burada kurulan kitaplık dünyanın en büyük kitaplığı olmuştur.
Kısaca bunlardan da bahsedersek;
Euclid (M.Ö 330-275) geometrinin babası olarak bilinir. İskenderiye Okulundan
Eratostenes (M.Ö 276-194) dünyanın boylamını ölçmüştür
Batlamyus (85-165) Coğrafyanın babası İskenderiye Okulundan
Arşimet (Archemedes-M.Ö 287-212) Hidroliğin babası kaldırma kanunu bulmuştur
Tarihin ilk kadın Matematikçi kadını Hypatia (370-415) İskenderiye Okulundan
Bu bilim adamlarını tanıtan kısa yazımlarım Muğla Devrim Gazetesinde yayınlanmıştır.
08.11.2016 tarihinde Thales----16.01.2019 tarihinde Euclid --15.01.2019 tarihinde Eratostener---05.03.2012 tarihinde Batlamyus--- 16.06.2016 tarihinde Hypatia
Yazıma Pisagor teoremi eklenmiştir.