ORTA ASYADA BÜYÜK İSKENDER'DEN SONRA KURULAN GREK-BAKTRİA KRALLAĞI (M.Ö 256-125) -II
MEHMET BİLDİRİCİ
Bir önceki yazımda Türklerin yaşadığı Orta Asya topraklarında Büyük İskender'in seferi açıklanmıştı. Bu yazımda daha sonra burada kurulan Greko-Baktria Krallığından söz edilecektir.
Greko-Baktria Krallığının ne kadar önemli olduğunu anlamak için haritasına bir göz atalım, bu devlet M.Ö 250-130 arasında hüküm sürmüştür.
Bu Krallığın kuzeydeki toprakları bugün Türk Cumhuriyetlerin olduğu Türkmenistan, Kırgızistan Özbekistan İran dili Farsça konuşan Tacikistan ve Türklerin de yaşadığı Afganistan'dır. Krallığın Başkenti Bactria (Belh, Balkh-Afganistan) veya Ai Khanum (Ay Hanım-Afganistan) dır.
Krallığın kurucusu DIODOTOS Sotir (Kurtarıcı) (Krallığı M.Ö 285-235) önceleri Seleufkos İmparatorluğu Satrabı iken M.Ö 255 (Bazı kaynaklarda M.Ö 245) bağımsız Greko-Baktria krallığını kurmuştur. Diototos kendi adına pek çok altın para bastırmıştır. Kurduğu krallığın dili Grekçe'dir.
Bu bölgelerde Büyük İskender'den sonra kurulan Grek Baktria krallığı ile Avrupa ve Anadolu'dan çok uzaklarda Helen Kültürü burada etkisini sürdürmüştür.
Bu krallığın sınırı kuzeyde Aral gölü Siri Derya Irmağına kadardır. Bu krallığın kuzeyinde İSKİTLER ülkesi, batısında Part Krallığı (İran kökenli), Selefkos İmparatorluğu, orta kısımlarında Hindukuş dağları ve bunun eteklerinde Bacrtia (Belh) kenti bulunmaktadır. Doğu tarafı Uygur ve Çin ülkesidir. Bu yazımızda Hindukuş dağlarının kuzeyi incelenecektir. Burada kurulmuş en önemli ve kuzeydeki kent ALEXANDRIA ESCHATA olarak bilinen bugün ki Türk Cumhuriyetlerinin ortasındaki bir kenttir.
Greko-Baktria Krallığı hanedandan bazı kişiler İndo-Grek devletini kurmuşlar M.Ö 180 yılından M.S 10 yılına kadar yönetimi devam ettirmişlerdir. Bu devletin dili Hint ve Grekçedir.
Helen uygarlığı bir süre daha bu topraklara yerleşen Helenler tarafından yaşatıldı, çevre kültürüne ışık verdiler. Bu ışık birinci yüzyıla kadar tesiri devam etti.
Şimdide bu krallık sınırları içinde en önemli kent ALAXANDRİA ESCHATA incelenecektir. İsim Grekçedir. Uzakta ki İskenderiye anlamınadır. (Ben Türkistan'daki İskenderiye olarak adlandırıyorum MB) Kent Fergana Vadisinde bugün ki Tacikistan Khujand ya da Hucend yakınındadır. Hucend nüfusu 180.000 olan Tacikistan'ın ikinci kentidir. Kent önceleri Persler zamanında Kral Cyrus tarafından kurulmuştur.
Bu kente Persler zamanında Anadolu'dan Akdeniz kıyısındaki kentlerden sürgünler gönderilmiş, İskender orayı ele geçirince onlarla karşılaşıyor. Anadolu halkından buraya sürgün edilmiş, Anadolu insanlarına bu Türk ülkelerinde rastlanıyor. Çok ilgi çekici ve insanı hayrete düşüren bir durum
M.Ö 200'lerde Çin ile savaş olmuş ilk defa batı (eski Yunan) ile Çin karşı karşıya geliyor. Tabii ki koskoca Çin'in küçük bir kısmı, Çinliler bunlara DAYUAN diyor. Bunun anlamı Büyük Iyonlılar demekmiş, çok anlamlı Büyük Iyonyalılar, yani büyük Egeliler. Anadolular.
Bu güne gelen kale yapı yoktur. Ancak o dönemde kullanılmış ev eşyaları, bulunmuş bolca madeni para Tacikistan'da Hucend Müzesinde sergilenmektedir.
Yazıya Greko Bactrian Haritası ile Tanrıça Kibele kabartması eklenmiştir..
(Devamı var)