Bugün Muğla'da Sıtkı Koçman Muğla Üniversitesi Muğla'ya büyük aydınlık getirmiş, her konunun yanında yakın çevrede tarihi kentlerde araştırmalar başlatmıştır. Ama yaklaşık 100 veya daha önceki yıllar, bu araştırmalar yabancı bilim adamları tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu bilim adamlarına tamamen olumsuz gözle bakmamalıyız. Ayrıca bu kentler elbette bizi çok yakından ilgilendirir, bunun yanında Avrupa'yı ve dünyayı da yakından ilgilendirir. Çünki Batı uygarlığının kökenlerinin pek çoğu Anadolu'dan dünyaya yayılmıştır.
Thera antik kenti Yunan (Ege Denizi) adası Santorini adasında kurulmuştur. Bunun tarihçesinden bahsetmek yerinde olur. Santorini adasında MÖ 1613 yılında denizden büyük patlama olmuş adayı yerle bir etmiştir. Bu önemli olay Filozof Platon (Eflatun) ve Herodot gibi yazarlardan da yorumlar getirmiştir. Atlantis olarak büyük bir uygarlık yok olmuştur denilmiştir.
Benim kanıma göre bağımsız bir uygarlık yok olmamış, Eski Yunan uygarlığının küçük bir kısmı yok olmuş pek çok insan hayatını kaybetmiştir.
Sonuçta daha sonra Satorini adası üzerinde MÖ 9 yüzyılda THERA antik kenti kurulmuştur. İsminin kentin kurucusu MÖ 8 yüzyida yaşamış Theras'dan almıştır.
Ada üzerinde 1895 tarihinde kazılar yapılmaya başlanmış, Thera kentinin kalıntıları ortaya çıkarılmıştır. Adanın teleferikle çıkılan merkezinde dar bir patika ile kazı alanını görmek mümkündür. Adanın merkezinde Thera Müzesi bulanmaktadır.
Ben Ege adaları gezisinde Santorini adasını görmüş ve merkezinde bulunan Müzeyi ilgi ile gezmiştim. Ancak vakit darlığı yüzünden kazı alanını göremedim. Bunlarla ilgili Devrim gazetesinde yazılarım yayınlandı.
Santorini adasında bir şey daha farkettim. Pekçok yer isimleri aynı kökenden gelmektedir. Ada üzerinde ikinci bir antik kent olan Akrotiri yerleşimi Isparta Egirdir ilçesinin eski ismi ile aynıdır.
Şimdi de Libya'da bulunan Cyrene (bugün Shattat) antik kentinden söz etmek istiyorum. Bu kent MÖ yaklaşık 630 yılında THERA'dan göç eden Grekler tarafından kurulmuştur. Bu kent sonradan çok gelişmiş Afrika'da en büyük kentlerden biri haline gelmiştir. MÖ 5 yüzyılda yapıldığı kabul edilen büyük Zeus tapınağı, Atina'da yapılan Partenon tapınağından daha büyüktür.
Bu göç için bir söylence de vardır Apollo Thera'da Cyrene isminde güzel bir kıza âşık olur, ama elde edemez o da onu Libya'ya kaçırır ve burada bir kent kurulur ismi CYRENE olur. Antik çağda büyük Coğrafya bilgini, dünyanın çevtesini hesaplayan ERATOSHENED (MÖ 3 yüzyıl)bu kente doğmuş, İskenderiye kentine gitmiştir.
Konumuz olan Muğla iline dönersek burada Thera Kalesi vardır. Tüm tarihçi ve arkeologlar tarafından Muğla Üniversitesinin kuruluşundan önce bunun Yerkesik'te olduğuğu belirlenmiştir. Büyük İskender'in tarihini yazan Arrianos''un (MS 92-175) yazdıklarına göre MÖ 333 yılında Halikarnas (Bodrum) kalesini alamamış burada belirli güç bırakarak yoluna devam etmiştir. Bir yıl sonta Bodrum, Thera Kalesi diğer 2 kale ile Büyük İskender'e teslim olmuştur. ANCAK THERA BİR ANTİK KENT DEĞİL BİR KALEDİR. Bu kaleyi Yerkesik gezisinde uzaktan görmüştüm şanlı Türk bayrağı dalgalanmaktaydı.
Durum böyle iken Ula-Yenice arasında OKKATAŞ, tarihi ismi KYLANDOS olan ören yerini hiç ulaslararası toplantılar yapmadan buranın ANTİK THERA KENTİ olduğunu açıkladı. Tarihi kayıtları oldukça iyi incelemiş bir kişi olarak alınan kararı kabul edemedim. O günlerde pek yazar da Devrim gazetesinde bu karara karşı çıktı.
Farzedelim Yenice köyü doğusunda olan Okkataş, Thera antik kenti oldu, diğerlerini tarihten mi sileceğiz?. Muğla Üniversitesi yaklaşık on yıldır kazı yapıyor, birkaç defa gittim ben de inceledim, çalışmaları çok olumlu görüyor ve bir kişi olarak şükranlarımı sunuyorum. Ancak şunu da belirtiyorum ki on yıllık yoğun çalışmalar bir yazıt ve inandırıcı bir kanıt ortaya koyamamıştır.
Bunun için Muğla Devrim Gazetesinde "Sanal Antik Kent Thera" isimli yazım 27.08.2021 tarihinde yayınlanmıştır.
Bu konuda Muğla Üniversitesi Rektörlüğüne 01.09.20