TÜRKMENİSTAN VE BÜYÜK ŞAİRİ MAHTUMKULU (1773-1838)

 

MEHMET BİLDİRİCİ

 

Kültürel ağırlıklı gezileri seven bir kişiyim. Yurt içi ve yurt dışı gezilerine imkânlarım ölçüsünde katılmaya çalıştım. Almanya, Fransa, İtalya, Yunanistan'ı gezdim. Ortadoğu'da ise Suudi Arabistan, İsrail, Ürdün'ü gördüm.

Orta Asya'da Türk Cumhuriyetlerine gitmek kısmet olmadı. Dolayısıyla Türkmenistan görmediğim ülkeler arasında. Bu Türkmenistan'da nereden çıktı diyeceksiniz. O benim ayağıma geldi. İşte hikâyesi

Sevgili kızım Özlem Bildirici'yi (1973-2011) kaybettikten beri yaşamımı yalnız sürdürüyorum. Yer yer ev işlerimi kendim yaptım, yer yer de bana yardım eden yardımcılarım oldu. Bunların başında Akyaka'da bana haftada bir iki defa gelen Yörük kökenli Çaydereli Emine oldu. Bana 2019 yılı sonuna kadar hizmet etti. Ondan Yörükler ve yemekleri hakkında bilgiler edindim. Yörük kültürünü tanıdım.

Ama 2020 yılında Corona Virüs sebebiyle çok sevdiğim Akyaka'ya gelemedim. İstanbul'daki evimde kalmam daha güvenli oldu. İstanbul'da bulunan kızım Eczacı Sibel Bildirici ve Konya'da görevli oğlum Prof. Dr. Öztuğ Bildirici sağlık sorunlarımda hep yanımda oldular. İstanbul'da ev işlerinde Sivaslı Ayşe Ekinci her hafta gelerek, ev işlerimde yardımcı oldu. Yirmi yıldan bu yana, Hepsine teşekkür borçluyum.

Ama 2020 yılında koronadan dolayı yürüyememekten ve yaşım icabı kendime bakamaz ve tek başına yaşayamaz duruma geldim. Kızım bu durumda yakın bir arkadaşı kanalı ile bana bakıcı buldu. Türkmenistan uyruklu AYNA ondan yardım alıyorum. İkinci bir kızım oldu, baba kız bir süredir, birlikteyiz.

Türkçe öğrenmiş, ben de ondan Türkmence öğreniyorum, onun Türkmence konuşmalarını anlıyorum. Bana sürekli Türkmence konuşuyor.

Ayna 38 yaşında iki çocuğu var Türkmenistan'da onlara kocası ve kaynanası bakıyorlar. Ayna'da İstanbul'da çalışarak aile bütçesine katkı sağlıyor. Ağabeyi, eşi Aygül hafta içinde çalıştıkları evlerde izinli oldukları bir gün birlikte oluyorlar.

Bu şekilde Türkmenistan neresi, nüfusu kaç, tanınmış yazarları kim araştırmaya koyuldum. Türkmenistan Orta Asya'da küçük bir ülke nüfusu yaklaşık 5 milyon. Başkentleri Aşkabat bu konuda internet ortamında çok daha doyurucu bilgiler var.

Türkmenistan'da Türkmence yazan en büyük yazar MAHTUMKULU (1773-1838) olarak biliniyor. Bu yazımda kısaca onu tanıtmaya çalışacağım.

Mahtumkulu 1733 yılında İran'da doğdu. Türkmen GÖKLEN boyu Gerkez ırkındandı. Çeşitli medreselerde eğitim gördü.

Mahtumkulu'nun yaşadığı çağda Türkmenistan'da birlik yoktu, çeşitli boylar arasında savaşlar vardı. Mahtumkulu bunları birlik yaratmaya gayret etti ve Türkmenistan'da ilk Türkmence yazan şair olup, Türkmen edebiyatının kurucularından sayılmaktadır.

Mahtumkulu İran'da öldü, öldüğü yerde ona anıt mezar yapıldı. Yazımda Mahtumkulu'nun şiirlerinden bazı örnekler verilmiştir. Önce Türkmence orijinalleri arakasından günümüz Türkçesi iledir.

Badı-saba, geler boldum--------Bâd-ı sabah gelir oldun

Her jayda bir galar boldun------Her bir yerde kalır oldun

Pana nazar salar boldun--------Hükümdarlara bakar oldun

Adalatli soltan barmy?-----------Adaletli Sultan var mı?

Gömüldü deryalar, yıkıldı dağlar---------Gömüldü deryalar, yıkıldı dağlar

Yetimler gözyaşını döke başladı----------Yetimler gözyaşlarını dökmeye başladı

Orramsıdan bolan haramhor begler-----Ahlaksız olan haramzade beyler

Yurdu bir yanından yıka başladı----------Yurdu bir yandan yıkmaya başladı

Yazıma Sovyetler Birliğinde 1959 yılında çıkarılmış ona ait posta pulu, bir resmi Türkmenistan'ı bana tanıtan bakıcı kızımın (solda) kızım Sibel ile ile bir resmi eklenmiştir.

YAZARIN DİĞER YAZILARI