BOZÜYÜKLÜ HACI SÜLEYMAN EFENDİ !?
Kurtuluş Savaşımızda Köyümüz Bozüyük'ün, Muğla ve Aydın'ın yüz akı kahramanlarından biridir bu büyüğümüz!.. 1863 yılında Bozüyük'te saygın bir ailenin çocuğu olarak doğmuş, İstanbul'da Medrese Eğitimi'ni tamamladıktan sonra, aydınlık görüşlü, iyi bir din adamı ve hatip olarak hayata atılmıştır!..
Muğla'da 'Kuvay-ı Milliye Hareketi'nin öncülüğünü yaptı... Yunan'ın Aydın İlimizi işgal etmesi üzerine, 57'nci Fırka Komutanı Albay Şefik Aker Bey'in çağrısı üzerine, yine Bozüyüklü olan Teğmen Ahmet Toksöz Bey ile birlikte 1919'da Çine ve köylerini bir bir dolaştı, ateşli nutuklarıyla halkı Milli Mücadele'ye davet etti!.. Kuvay-ı Milli güçlerine katılmaları için camilerde, kahvelerde, han ve medreselerde, köy meydanları ve tarlalarda çalışmalarını sürdürdü... Bu konuşmalarının özü şuydu: "Bizler bin defa ölür, bin defa doğarız!.. Şehit olanlar Bir defa, esir olanlar ise 'Bin defa' ölürler, Türk milleti hiçbir zaman dış düşmana esir olmamıştır!.."
Ege Bölgesi'nden sorumlu "Galip Hoca" lâkaplı 'Celal Bayar'ın da emirleri ve katkılarıyla, Bozüyüklü Hacı Süleyman Efendi çok başarılı oldu; hem asker, hem erzak ve hem de maddi kaynak temininde savaşa büyük katkılarda bulundu, Mustafa Kemal Atatürk'ün büyük takdirini kazandı!.. Güney Batı Cephesi Milis Güçleri Komutanı 'Yörük Ali Efe' ile çok iyi dostluk kurdu... Yatağanlı Şeyh Mehmet Efe ile 40 kızanını da bu birliğe kattı...
Merhum Ünal Türkeş büyüğümüzün 1973'te Celal Bayar'a dayandırdığı anılarına göre, Bozüyüklü Hacı Süleyman Efendiyi şöyle anlatmış: "...Bozüyüklü Hoca, Kurtuluş Savaşımızın meşalesini yakan Müderris sınıfı içinde bir örnektir ve yeri bambaşkadır!.. Tevekkül ve tekke felsefesinden sıyrılmış, aydınlatma ve uyarma görevini en iyi yapmış, camiden toplum içine, oradan ileri cepheye katılarak, en etkili propaganda görevlisi olmuştur!.. O dönemde testiyi kıranlarla, testiyi doldurup da getirenleri mutlaka ayrı tutmamız gerekir!.. Biz milli mücadele verirken, bazı din adamlarımızın İngiliz ve Yunan'la işbirliği yaptıklarını, ihanet içinde olduklarını gördükçe, Bozüyüklü Hacı Süleyman Efendi gibi hocalarımız bize güç ve ümit veriyordu, O bir vatansever, O iyi bir imam-hatip, O bir kahramandı!.." demiş...
Aydın İlinde yazar Ali Kuzu da; 'Kurtuluş Savaşında Atatürk ve Din Adamları' kitabında ise şöyle diyordu: "...Aydın yöresinde iki Hacı Süleyman Efendi vardı; birincisi, Nazilli'de Müderris ve I. Dönem için İzmir'den Milletvekili seçilen Hacı Süleyman Efendi; ikincisi de Bozüyüklü Hacı Süleyman Efendi... 3'ncü Cumhurbaşkanımız Celal Bayar, Bozüyüklü Hacı Süleyman Efendi için şöyle derdi: '...Bozüyüklü Hoca iri-yarı, iyi giyimli ve gösterişli, gür ve tok sesli, haksızlıklara karşı çok da pervasız olabilen bir şahsiyetti!.. Bir toplantıda Çine Müftüsü'nün çekingen sözlerle Yunan düşmanları için; 'Sadece Yunanlılara kalsak kolay da, fakat müttefikleri de var, bu iş zor!' deyince, Bozüyüklü Hacı Süleyman Efendi çok kızdı ve Çine Müftüsü'ne; 'Hoca hoca!.. İngiliz, Fransız; müttefikleri kim olursa olsun, bize vız gelir tırıs gider!.. Bu memleket işgalde ve derhal de bizden kurtarmamızı bekliyor, oturup da şikâyet etmemizi değil!..' dedi, Çine Müftüsü kıpkırmızı yerine oturmak zorunda kaldı... Bu sözlerinden çok etkilenen herkes, hemen 100 kişilik bir asker gücünü, erzak ve paralarıyla 'Menderes Köprüsü' yanına, Yunan Kuvvetlerinin karşısına göndermişti!.." diyordu...
Bozüyüklü Hacı Süleyman Efendi, 'İttihat ve Terakki Fırkası' ndan bir dönem 'Muğla İl Genel Meclisi' üyeliği de yapmıştır... Bu büyüğümüzle Bozüyüklüler olarak ne kadar övünsek, gurur duysak yeridir!.. Hacı Süleyman Efendi'nin Atıf Hoca ve Hakkı Efendi adında iki oğlu, Hacer-Fethiye-Safiye ve Perihan adlarında 4 de kızı vardı!.. 09 Kasım 1938 yılında, çok sevdiği Ata'sından bir gün önce vefat edip, Bozüyük'e defnedilmiş, çoğu aile mensubu mezarları da buradadır!..
Burada bir şeyi daha belirtmek isterim: Hacı Süleyman Efendi yıllarca yurt savunması için çalışırken, köydeki arazi ve üretim işlerini aksatmış, bir hayli de borçlanmış... Ama bunu arkadaşlarına ve Atatürk'e asla söylememiş, değerli arazilerinin bir bölümünü satarak borçlarını ödemiş... O'nun adını verdikleri Atıf Hoca'nın oğlu Süleyman Bozüyük Hoca, Muğla Merkez Muslihittin Mah. Muhtarı olarak üçüncü dönem görev yapıyor, kardeşi Faruk Bozüyük de, Kışları İzmit'te ve Yazları da Bozüyük'te yaşıyor... Sakin KOŞAR...