AKYAKA İÇİNDE ROMA- BİZANS KALESİ VE KAZISI
MEHMET BİDİRİCİ
Bir önceki yazım yeni ortaya çıkarılan IDYMA antik kent kazısı hakkındadır.
Bu yazım Akyaka Kaya Mezarlardan 1 km batıda bulunan Ortaçağ kalesi olarak, ya da Roma- Bizans kalesi olarak bilinen tarihi yapıya ait olacaktır. Bu Kalenin ilk defa hangi dönemde yapıldığı gibi son olarak da hangi tarihte terk edildiği konusunda elde bilgiler bulunmamaktadır. Kale hakkında bugüne kadar hiçbir yazıt ele geçmemiş, Türk yönetiminde kullanıldığı konusunda izler görülmemektedir.
Yıkıntı halinde bulunan kale tarafımdan önceleri görülmüştür. Çalışmalarımda elde ettiğim bilgiler 2009 yılında oluşturulam Web sitemin 2.1 IDYMA bölümünde yer almaktadır.
Ancak şimdiye kadar hiçbir kaynakta kalenin planına rastlamamış bulunuyorum. Kale hakkında tek yüzeysel inceleme İtalyan İşgal döneminde 1922 yılında İtalyan GUIDI tarafından yapılmıştır. Guıdı'ın İtalyanca olarak yayınlanmış yüzey araştırması ve Türkçe çevirisi yukarıda 3.3 IDYMA kaynaklar bölümündedir. Guidi eserinde Roma dönemine ait bir mozik parçasına ratladığını yazmakta ve fotoğraf vermektedir..
İsmail Akkaya'nın Akyaka Belediye başkanlığı döneminde İçmesyu getirme kanal kazısında Gökova-Akyaka yolu üzerinde Cennet Restoran önünde bir yazılı taşa rastlanmıştır. Bu yazıt halen Muğla Müzesi girişindedir. Yazıt bir Amerikalı uzmana o zamanki Kültür Müdürü Hikmet Öz tarafından okutturulmuştur. Onun yardımı ile yazıtın Grekçe-İngilizce-Türkçe metni Web sitemin (www.mehmetbildirici.com) İdyma 2.1. bölümünde yer almaktadır.
IDYMA tarihi yönünden bu yazıt fevkalade önemlidir. Zira Kalenin doğu yamacında bir tiyatronun olduğundan ve tiyatroya yardımda bulunmuş bir kişiye ömür boyu bir taş koltuğun ayrıldığı yazıyordu.
BENDE BURADA BİR TİYATRO YAPISI OLDUĞU KANISINDAYIM. Bir arkeolog arkadaşla ve Akyaka'dan Mustafa Tavşan ile çevrede araştırma yaptık, çok az iz var onlarda buraya sonradan yapılmış evler altında kalmış, ben dağın deprem sonucu kaydığına inanıyorum. Nitekim aşağı Azmak yanındaki yol üzerindeki yapı izleri bunu doğruluyor.
Kalede kazıya TC Kültür Bakanlığı Tabiat ve Kültür Varlıkları Genel Müdürlüğünün izni ile 2019 yılında başlanmış.
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığının 01.07.2021 tarihli oluru ile Bağımsız Kazı Başkanlığı kurulmuş, çalışmalar buradan yürütülmüş ve yürütülmektedir. Daha önce hiçbir kazı çalışmasında görülmemiş bu özel durum Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın özel ilgisi ile olmuştur. Bu kazıda Muğla Valiliği ve Ula Belediye Başkanlığı da ilk defa katılmıştır.
Bu anlamda Muğla Valisi Sayın Orhan Tavlı ve Ula Belediye Başkanı İsmail Akkaya'nın (1958-2020) çalışmaları örnek alınacak ve övülecek cinstendir.
Kazılar Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Arkeoloji Bölüminden Doç. Dr. Abdülkadir Baran tarafından yürütülmüştür.
Ula Bediye Başkanı İsmail Akkaya'nın beklenmedik ölümünün ardından Ula Belediye Başkanı olan Sayın Özay Türkler ve Ula Belediyesince aynı hızla devam etmektedir.
09.07.2023 günü Murat Karadağ'ın arabası ile Kale Kazısını inceledik. Dört kişiydik Murat Karadağ, Mustafa Çakır, Öztuğ Bildirici ben Mehmet Bildirici Yapılan işleri yakından gördük.
En dikkatimi çeken nokta çok değişik bir yöntem uygulanmasıdır. Temelde çıkan orijinal taşlar örülmüş ve kalenin duvarları ilk şekline sonra örülen duvarlarla getirilmiştir. Yani üzerine yeni duvarlar eklenmiştir.
Yüzyıllardır yoğun bir bitki örtüsü altında gizlenen kale ve çevresindeki kalıntıların anlaşılması için yaklaşık 40 dönümlük alanda ot ve bitki temizliği gerçekleştirilmiştir. Bizans kalesinin yaklaşık 300 metre uzunluğundaki bölümü kuleleriyle birlikte kazılarak açığa çıkartılmıştır
KAZI SONUCU MUĞLA'NIN ULA İLÇESİ VE AKYAKA'NIN TAMAMLANICA ÇOK DEĞERLİ TARİHİ VE TURİSTİK BİR KÜLTÜR VARLIĞI KAZANACAKTIR.
Kalenin Gökova-Akyaka yolunda kazılar daha önce yapılmış buradan çekilmiş fotoğraflar oğlum Prof. Dr. İbrahim Öztuğ Bildirici tarafından 2021 yılında bana gönderilmişti.
Burada Kaleden Azmak kenarına inen bir galeri eskiden biliniyordu, içine girilemiyordu, burada da temizleme yapılmıştır.