ANADOLU'DA ROMA VE ERKEN BİZANS DÖNEMLERİNDE MERMER KESME HIZARI- II
MEHMET BİLDİRİCİ
Önceki yazımda antik dönemde mermer hızarı (saw mill) incelemeye başlamıştım. Bu yazıda aynı konuda devam edeceğim
Türkiye hiç bilinmeyen veya çok az bilinen bu konuyu öğrenmek toplantılarda tanıştığım yabancı dostlar sayesinde oldu.
Danimarka'da sulama ve suyun yükseltilmesi konularında uzman mail arkadaşım bana mail atarak Efes kentinde su kuvvetiyle çalışan mermer kesme hızarı olduğunu (saw mill) bunun bir kalıntısının Afyon'da bulunduğunu bu durumda bilgilendirilirse sevineceğini yazdı.
Ben Afyon Müzesinden ve Afyon ve Muğla'da mermer işleri yapan iki sınıf arkadaşım ile görüştüm. Hiç bilgi olmadığını yazdım. Bana mermercilerin bir Lokali veya Müzesi olur bu bilgiler orada olmalıydı diye yazdı.
Daha sonra Denizli Pamukkale Üniversitesinde görevli ve bu konularda araştırma yapan Prof. Dr. Orhan Baykan ile konuyu araştırdık. Her üçümüz mailleştik.
Denizli Pamukkale yer alan antik kent Hierapolis mezarlar arasında mermer kesme hizarının mezar taşına çizilmiş kabartması olduğunun farkına vardık. Büyük heyecan yarattı.
2007 yılında Ürdün Petra'da yapılan Uluslararası toplantısında Ürdün'deki Gerasa antik kentinde Pamukkale Hierapolis antik mezar taşına işlenmiş kabartmadan yola çıkarak bir mermer hızarının kurulduğunu 2007 yılında Ürdün Petra toplantısında karşılaştık. Bu mezar kabartması ve onun tasarımını önceki yazımda koymuştum. Bunu hemen Danimarka da arkadaşıma bildirdim. Ben onu tanıyorum diye cevap geldi.
Gerasa çok ilginç bir yerdi Roma antik kenti kum altında kalmış %90-95 oranında kum altında korunmuştu. Özellikle son derece korunmuş amfi tiyatro başka yerde göremedim.
Bu kentte Fransa CNRS/Tours Üniversitesinden Jacques SEINE mermer hızarını Pamukkale'yi örnek alarak monte etmişti. Gezi grubuna detaylı anlattı, kendisi ile de tanıştım.
Hierapolis mezar kabartmasının üzerinde yazılar vardı, bunların temizlenip okunması ve okutulması gereklidir diye düşünüyorum. Bu görevin Denizli Arkeoloji Müzesine düştüğü açıktır.
Bunun için Ocak 2022 tarihinde Arkeoloji Müzesine bir mektup gönderip, bu kabartma üzerindeki yazıların temizlenip okunup okunmadığını sordular. Denizli Valiliği kanalı ile bir cevap verdiler ama metinlerin okunduğu konusunda bir bilgi yoktu.
İnşallah günün birinde bu bilgilere de ulaşmayı umuyorum
Yazıma Ürdünde Gerasa kentinde kurulu Mermer hızarı resmi, Jacques Seine bunu açıklarken ve Orhan Baykan ile Hierapolis antik kenti su deposu resmi eklenmiştir.