Zübeyde Ana, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal'in annesidir.
1857 yılında Selanik' te bir köy olan Langaza'da (Yunanca Lankadas) Sofular isimli bir ailenin kızıdır. İki erkek kardeşi vardır. Okuma yazması olduğu ve dindar bir Müslüman kızı olarak bilinmektedir. Aile kökeni olarak çeşitli görüşler yer almaktadır. Ailesinin Karamanoğulları yıkıldıktan sonra Rumeli'ne göçen bir yörük aile olduğunu söylemekte ama hiçbir kanıt gösterilmemektedir. Bazı yazarlar ise onun Müslüman Makedon olduğunu yazmaktadır. Diğer yabancı yazarlar Fizyonomisi ile Müslüman Makedon olduğunu belirtmektedirler. Ben bunu daha doğru olduğu kanısındayım.
14 yaşında gene kendisi gibi Müslüman olan Kuzey Makedonya Kocalı köyünden Kırmızı Hafız Ahmet Efendi oğlu Ali Rıza Efendi ile evlenmiştir. Kırmızı Hafız Ahmet Efendi Makedonya'dan Selanik'e taşınmış eşi Ali Rıza bir süre memur ve ticaretle uğraşmıştır. Ali Rıza Efendi bugün Atatürk Müzesi olan evi yaklaşık 1878 yılında kiralamış Atatürk bu evde doğmuştur. Zübeyde Hanımın Mustafa Kemal ve kız kardeşi Makbule'den (1885-1956) başka 4 çocuğu daha olmuş ama küçük yaşlarda ölmüşlerdir. Kız kardeşi Makbule Hanımın da çocuğu yoktur.
Zübeyde Hanım eşini 1888 yılında kaybetmiş, kardeşi Hüseyin'in yanında sığınmış kardeşi Hüseyin'in teşviki ile yaklaşık 1912 yılında Ragıp Bey ile evlenmiştir. Ragıp Beyin eski eşinden 4 çocuğu bulunuyordu. Mustafa Kemal üvey babasını sevmemiş evi terk etmiştir. Bu dönemlerden daha net bilgiler gelmemektedir.
1912 yılında Selanik kentinin Yunanistan'a bırakılmasını ardından Zübeyde Hanım kızı Makbule ve üvey kızı Rukiye ve küçük yaştan itibaren yetiştirdiği Abdürrahim ile İstanbul Akaretler semtine taşınmış ve oğlu ile orada görüşebilmiştir.
Cumhuriyetin ilanından önce Mustafa Kemal annesini ve kardeşini yanına aldırmış, deniz havası iyi gelir düşüncesi ile eşi Latife Hanım yanına ve bakımına göndermiş orada 14.01.2023 yılında İzmir'de hayatını kaybetmiştir. Şimdiki Anıt Mezarı 1940 yılında sonradan yaptırılmıştır.
Zübeyde Hanım kendi çocukları Mustafa Kemal'den başka bir çocuk daha büyütmüştür. Sonradan Tunçak soyadını alan Atatürk'ün manevi oğlu ABDÜRRAHİM (1908-1998)
Abdürrahim Mustafa Kemal'in manevi oğludur. Van civarında Atatürk tarafından evlat edilmiş ve çok küçük yaşta Zübeyde Hanıma büyütülmesi için teslim edilmiştir. Ailesi bilinmemektedir. Abdurrahim kendimi bildiğimde kendimi Zübeyde annemin kucağındaydım kendi ailemi hiç öğrenemedim demiştir. Ölümüne kadar Zübeyde Hanım yanında kalmış daha sonra Atatürk Lise öğrenimi için yanına aldırmış, Lise eğitiminden sonra Berlin Teknik Üniversitesinden Elektrik Yüksek Mühendisi olarak diploma almış, Türkiye'ye dönmüş sessizce yaşamış 1998 yılında vefat etmiştir.
Mualla Hanımla evlenmiş İki çocuğu olmuştur. Nuray ve Kutay. Atatürk ile bazı kişisel eşyalarını bağışlamıştır. Atatürk'ün sağlığında ve ölümünden sonra onun ailesi içinde yer almıştır.
Mustafa Kemal bekar cepheden cepheye koşan bir askerin erkek bir manevi evlat edinmesi garip olduğu ve onun Atatürk'ün oğlu olabileceğini düşündürmektedir.
Zübeyde Ana'nın İzmir'de ölümünden önce kendisini ve kendisine bakan kızlarla ve Abdürrahim ile bir fotoğrafı eklenmiştir.
GAZİ MUSTAFA KEMAL (ATATÜRK) GİBİ BİR KAHRAMANIN ANNESİ OLARAK IŞIKLAR İÇİNDE UYUMASINI DİLERİM.