BİR İSLAM MEKANİKÇİSİ İSMAİL EL CEZERİ (1136-1206)
MEHMET BİLDİRİCİ
İsmail El Cezeri (Al Jazari) Anadolu coğrafyasında Şırnak ilinin Cizre ilçesinde doğmuştur. İslam Coğrafyası 9-10-11. yüzyıllarda Abbasiler döneminde en parlak günlerini yaşar, Arap dünyası eski Yunan ile irtibat içindedir. Pek çok kitap Grekçe'den Arapça'ya çevrilir. Bu çağda ise batı Rönesans'a kadar derin bir uykuda karanlık bir çağdadır.
Böyle bir ortamda mühendis su bilimini öğrenen sibernetik İsmail El Cezeri Cizre ilçesinde 1136 yılıında dünyaya gelmiş ve bilimde çok önemli başarılara imza atmıştır. O tarihlerde Cizre'de Arap veya Kürtler yaşamakta idi. El Cezeri Arapça eğitim almış, Camia Medresesinde eğitimini tamamlamış, kendine bilime vermiş, su mühendisliğinde önemli buluşları bulunmaktadır. Sibermetiği sözlük şöyle tanımlar; "Canlı ve cansız tüm karmaşık sistemlerin denetilmesi ve yönetilmesi"
Sibermetik ve Mekanikte yayınlanmış Arap dilinde iki kitabı vardır
-Kitabı Hiyel
-Makine Yapımında Faydalı Bilgiler
Kitaplarında 50 aracın resimleri verilmiştir.
Bunlar içinde 11 su saati, 6 sı ıbrık (otomatik abdest suyu döküyor. 6 fıskiye, 5 i suyu yukarı suyu taşıyan araçlar.
Bunlar sonuç olarak su kuvveti ile çalışan oyuncaklardır. Suyun hidroliğinden yararlanır ve fevkalade önemlidir.
Batı karanlık çağda iken doğuda bu hareketlilik çok dikkat çekicidir. İsmail El Cezeri'nin başarıları insanı hayrete düşürecek ve şapka çıkartacak niteliktedir.
Bu nasıl olmuştur. Cezeri eğitimini Arapça olarak medresede yapmıştır. Fizik, hidroloji gibi bilgileri medresede mi öğrenmiştir. Hayır medresede sadece dini bilgiler öğretilir. Bu özel bir merak ve özel çalışma isteyen konulardır.
İsmail El Cezeri mutlaka çok zeki ve kabiliyetli bir kişidir. Yaptığı su ile çalışan oyuncaklardır. Ama bilimsel bir alt yapı ister.
İsmail El Cezeri kullandığı bilimi sıfırdan kendi mi bulmuştur. Bu konuda yaralandığı kaynaklar neler olabilir.
Bir önceki yazıda Philon adına yazılmış yazı tekrar okunursa bunun zemininde Eski Yunan bilginleri ve bunların Arapça'ya çevrilmiş eserleri olduğu görülecektir.
İsmail El Cezeri çok büyük bir bilim adamıdır ve onu takip edenler çıkamamıştır. Toplum ona dört elle sarılamadığını görüyorum. Şırnak'ta öldüğü ve türbesinin orada olduğu yazılıdır.
Ben şahsen Cizre ve Şırnak'ı görebilmiş değilim. İnternetten uzun uzun araştırdım. Türbesi konusunda net bilgi ve görsellere ulaşamadım. Yanılmayı umut ediyorum
Neden Cizre'de ona ait bir anıt veya heykeli yok. Neden türbesi yok. Bunu açıklayamıyorum.
Yazıma bir portresi ve kitabından alınan bir çizim konulmuştur.