BUGÜNKİ TÜRKLERİN YURDUNDA BÜYÜK İSKENDER'İN KURDUĞU KENTLER
MEHMET BİLDİRİCİ -IV
Önceki yazımda Türk Yurdunda kurulan Greko-Baktria Krallığı ve onun en kuzeydeki kenti Uzaktaki İSKENDERİYE kentini, Bactria (Belh) ve toprak altından çıkarılmış Ay Hanım kentlerini incelemiştik. Bu defa diğerlerini gözden geçireceğiz. Bu dört yazı içinde sadece Türklerin yaşadığı bölgelerdeki Helen kentleri incelenmiş oluyor. Tümü genel olarak daha önceki yazılarımdadır.
ALEXANDRIA MARGIANA (MERV YA DA MARİ-TÜRKMENİSTAN)
Büyük İskender tarafından kurulan kent Karakurum Çölü yakınında Merv ya da MARI olarak bilinir. Kuruluş sırasından kalan duvar kale kalıntıları bulunmaktadır. İnanılmaz tesadüfler Sovyetler Birliği 1991 dağılacak Türkmenistan bağımsız bir Cumhuriyet olacak oradan insanlar çalışmak için İstanbul'a gelecek. Nitekim benim son bir yıldır yardımcım Ayna Gumanova Mari'ye yaklaşık 150 km uzaklıkta Bayram Ali'den onun dediğine göre çok eski Bayram Ali'de de antik duvarlar varmış. Bugün İstanbul'da pek çok kişi bu arada evli kadınlar çocuklarını Türkmenistan'da bırakıp aileye katkı için İstanbul'da çalışmaktadır.
SEMERKANT ÖZBEKİSTAN
M.Ö 329 yılında Büyük İskender tarafından ele geçirildi. Maracanda olarak bilinir, İskender tarafından Orepius yönetici olarak atandı, Ele geçirilme sırasında kent büyük zarar gördü ama yeni gelen Helenlerin geliştirdiği yapı teknikleri sayesinde çok kısa sürede gelişti. Semerkant çok sonraları İslam Uygarlığının çok geliştiği bir kent oldu. O günden kalma kale kalıntıları bulunmaktadır.
TERMEZ ÖZBEKİSTAN
Amu Derya nehri kıyısındadır. Özbekistan'ın en eski kentlerindedir. Persler tarafından kurulmuş M.Ö 329 yılında Büyük İskender tarafından ele geçirilmiştir. O dönemlerden kale duvarları görülmektedir.
Bu yazımızda Türk Yurdunda Büyük İskender'in kurduğu kentler ve daha sonraki kurulan devletler incelenmiştir.
Helen uygarlığı bu bölgelerde devlet yönetimi şeklinde M.S 10 yılına kadar devam etmiş, etkileri ise 5. yüzyıla kadar devam ettiği kabul edilmektedir. Bölge kültür ve sanatına etkili olmuştur. Ancak Helenlerin Anadolu'da olduğu gibi büyük şair filozofları ortaya çıkamamıştır.
Bu uygarlığın yeni gelişmekte olan Türk uygarlığında bir etkileşim kurulamadığı kanısına varmış bulunuyorum. Bugün bu bölgelerde Helenlerin bir topluluk olarak yaşamadığı görülmektedir.
Bunun tek örneği Pakistan'da Kalaş vadisinde Büyük İskender gününden kalanların yaşadığı sayların bugün 4.000 civarında olduğu, kendi dillerini korudukları, bir kısmının eski dinlerini de koruduğu, çoğunun İslam dinini kabul ettiğini öğrenmiş bulunuyorum.
Dört bölümden olan yazı dizim son bulmaktadır.
Yazım ekine Türkmenistan'dan Mari ve Özbekistan'dan Semerkent ve Termez kentlerinden (madeni para) o dönemden kalma kalıntılara yer verilmiştir.