EGE BÖLGESİNDE YEL DEĞİRMENLERİ


MEHMET BİLDİRİCİ

 

Bu günün teknolojisinde rüzgâr gücünden yararlanılarak bol miktarla elektrik enerjisi üretilmektedir. Antik ve Orta çağ da ise rüzgâr enerjisinden yararlanan YEL DEĞİRMENLERİ vardır.

Yel Değirmenleri ile önceleri un öğütülmüştür. Daha sonraları başka maksatlarla de kullanılmıştır.

8 veya 10 m çapından taş duvarlarla örülen kuleye benzer bir binadır, üstü ahşap bir tavanla kaplanır yapının önüne bir pervane eklenmiştir. Giriş kapısından girilir ve aralara un ve malzeme konulmak için yerler ve ışık için çok küçük pencereler konulmuştur.

Pervanenin dönmesinden meydana gelen kuvvet yatay dönen biri altta sabit diğeri üstte iki taşı döndürülür. Taş arasında buğday un haline gelmektedir.

Dünyanın doğudan batıya her ülkesinde yel değirmeleri görülmektedir. Anadolu da Ege kıyılarında yel değirmenleri görülür. Ancak en çok Bodrum ve çevresinde yoğunlaşmıştır. Diğer Yel Değirmenlerinin çok olduğu yerler Bodrum dışında Foça, Didim ve Datça gelmektedir.

Yel Değirmenlerin Ne zamanlardan geldiği konusunda yeterli bilgi bulunmadığı gibi olanlar hakkında da çelişkilidir. İlk Yel Değirmeninin 644 yılında İran'ın Afganistan sınırında SEİSTAN kentinde görüldüğü belirtilmektedir. Daha sonra 750'li yıllarda Çin'de pirinç tarlalarında kullanılmıştır.

Anadolu ya da Bodrum'da olan ne zaman yapılmıştır. İnternet taramalarımda 1850'li yıllara dikkat çekilmektedir.

Önce Bodrum'da restore edilerek kullanılan sadece bir Yel Değirmeni vardır. Su ile çalışan Değirmenler den halen çalışır örnekler vardır. Ayrıca o tarihlerde Bodrum bir köy halindedir. Bu kadar Yel Değirmeninin yaptırılması inandırıcı gelmemektedir.

Ne kadar eskidir Bizans'a ve Roma dönemine kadar uzanır mı bunu söylemek içinde yeterli araştırmalar mevcut değildir.

Bodrum'da bulunan bu güzel eserler onarılmalı ve Turizm ve Kültüre kazandırılmalıdır.

Yel Değirmenlerinin dünyada da yankıları vardır. Batı Edebiyatının öncü yazarlarından İspanyol MIGUEL DE CERVANTES (1547-1516) ünlü Don Kişot romanın kahramanı Panço düşman sanarak Yel Değirmenlerine saldırır.

Bu gün Avrupa'da Yel Değirmenlerinin bol kullanıldığı ve su kanallarına su basıldığı ülke Hollanda'dır.

Yazı ekine internetten restore edilmiş Bodrum'daki Yel Değirmeni eklenmiştir.

Ek alanı

YAZARIN DİĞER YAZILARI