ESKİ MISIRDA AKHENETON (MÖ 1372-1336) VE EŞİ FİRAVUN KRALİÇE
NEFERTITI MÖ 1370-1330
Bir önceki yazımda Eski Mısırda kadın Firavun Hatşepsut incelenmişti. Hatşepsut yaklaşık MÖ 1478-1458 yıllarında hüküm sürmüş insanlık tarihinin bilinen ilk kadın yöneticisi idi. Bu yazımda daha sonra gene 18 sülale zamanında yaşamış Kraliçe Nefertiti konu edilecektir.
Nefertiti hakkında bilinenler çok az, olanlarda çelişkilidir. Yaklaşık MÖ 1370-1330 yıllarında yaşamış ve yaklaşık MÖ 1334-1332 yıllarında tam bağımsız Firavun olmuştur. Bu konuda çeşitli kaynaklarda farklı bilgilere rastlamak mümkündür.
Firavun Akhenaton ile evlidir. Ancak ne zaman evlendikleri tam belli değildir. Kayıtlarda çocuklarının ismi bilinmektedir. Nefertiti Mısır en güzel kadınlarından biridir. Yapılan büstü 1912 yılında bir Alman Mısır Bilimci tarafından bulunmuş olup Berlin Müzesindedir. Eski Mısırda bulunmuş en güzel büst kabul edilmektedir.
Mumyasının bulunduğu ve Kahire Müzesinde olduğu açıklansa da durum kesinlik kazanmış değildir ve hala araştırılmakta ve tartışılmaktadır.
AKHENATON
Nefertiri Akhenoton veya IV. Amenehotep'in baş eşi ve kraliçesidir. Akheneton Firavun III Amenhotep ile Kraliçe Tiye'nin oğludur. Yaşadığı tarih ve saltanat yılları kesin olarak bilinmemektedir. Yaklaşık MÖ 1372-1336 yıllarında yaşadığı ve yaklaşık MÖ 1353-1336 tarihlerinde tahta kaldığı kabul edilmektedir. Kaynaklarda farklı tarihlerde yer almaktadır.
Eski uygarlıklar olan Mısır ve Mezopotamya'da Sümer, Akad ve Babil'de çok tanrılı inanç yürürlüktedir. Mısırda insanların ölümden sonra tekrar dirileceğine inanılır, bunun için ölen kişiler mumyalanır ve eşyalarıyla birlikte gömülür.
Akhenaton Mısır'da bir devrim yapar, bütün diğer Mısır tanrıları rafa kaldırarak yerine tek Tanrı inancına dayanan Aton (Aten) dinini kabul eder halkı buna zorlar. Başkenti Teb'ten taşıyarak Tel Amarna kentini tamamen boş arazide kurar. Orada Tapınak yaptırır. Duvarlarla çevrili üstü açık tapınaklarda tapınılır. Dinin sembolü Güneş ve ondan gelen ışınlardır.
İnandığı tek tanrıyı (bu bir Tanrısı) yazdığı aşağıdaki şiirle över.
Tanrı, uludur, birdir, tektir. // ondan başkası yoktur. // bir tanedir,
O'dur her varlığı yaratan. // bir ruhtur tanrı, görünmeyen bir ruh.
Ta başlangıçta vardı tanrı. // tek varlıktı o.// hiçbir şey yokken o vardı.
Herşeyi o yarattı. // ezelden beri gelen varlığı, // ebediyete kadar sürecek.
Gizlidir tanrı, kimse görmemiştir onu. // insanlara ve yarattıklarına sır kalır her zaman.
Akhenaton Mısır'da ve dünyada büyük bir devrimcidir. Tek Tanrı fikrini kabul eden kabul ettirmeye çalışan bir yöneticidir. Ancak kısa süren saltanatının arkasından ölür veya tahtan indirilir. Bu konularda fazla bilgiler bilinmez zira ondan sonra Mısır tekrar eski çok tanrı inancına geri döner firavunlar listesinden çıkarılır tarihten silinir. 19. Yüzyılda yapılan kazılarda tekrar ortaya çıkar. Akhenaton'un kurduğu Tel Amarna kenti sonradan tamamen terkedilir
Akhaneton'un tek Tanrı anlayışı tartışmalıdır. Çünkü onun tek Tanrı inancı Hıristiyanlık ve Müslümanlık inancındaki Tek Tanrı fikrinden oldukça farklıdır. Onunki bir Güneş Tanrısı mıdır?
Diğer ilginç bir nokta Museviliğe 10 Emiri getiren ve Yahudi dininin Peygamberi Hazreti Musa'nın (Moses) ile aynı çağda yaşamalarıdır. Her ne kadar kesin tarihler bilinmese de yaklaşık tarihler şöyledir.
Akhenaton MÖ 1372-1336 ve Musa ise MÖ 1391-1271 olarak kabul edilebilir. Bu Hazreti Musa'nın Akhenaton rahiplerinden biri olabileceği ileri sürülmüş ve tartışılmıştır. Ancak bununla ilgili hiçbir tarihi kanıt bulunmamaktadır.
Son olarak tek Tanrı Yehova inancı yaklaşık MÖ 18 yüzyılda yaşamış üç semavi dinler olan Musevilik, Hıristiyanlık ve Müslümanlığın ortak atası Hazreti İbrahim'de (Avram, Abraham) görülür. Tek Tanrı YEHOVA sadece onun soyundan gelen İsrailoğullarının tek Tanrısıdır. Sadece İsrailoğulları Yehova'nın koruması altındadır. Diğer insanların kavimlerin Tanrısı değildir. O tarihlerde İsrailoğulları devleti ve devlet gücü olmayan çok küçük bir kavimdir. Bu inanç Yahudiler arasında bugüne gelmiştir. Diğer dinler gibi bu dine davet olmadığı için çok eski olmalarına rağmen nüfusları çok azdır.
Akhenaton döneminde ise Mısır dünyanın en güçlü devletidir.
Yazıya internetten Nefertiti büstü ve Akhaneton heykeli resmi eklenmiştir.