FELSEFESİ BUGÜN DAHİ CANLI OLAN BÜYÜK FİLOZOF EFLATUN
(PLATON M.Ö 428-348)
MEHMET BİLDİRİCİ
Bundan 2500 yıl önce Asya, Avrupa, İskandinavya ve Afrika'da (Çin hariç) tüm dünyada insanlar neyin ne olduğunu bilmeden yaşarken sadece Eski Yunan'da insanlar felsefe olduğunun farkına varıyor. Önce Thales'le (M.Ö 624-548) ile doğa olayları ile başlayan araştırmalar Batı Uygarlığının ve temelini oluşturuyor. Daha sonra Atina'da felsefe insanın, erdemi mutluluğu yönetimi konularına yöneliyor. Olaya bu gözle bakınca konunun önemi daha iyi anlaşılacaktır.
Felsefe geçen yazımda sözünü ettiğim Sokrates (M.Ö 469-399) ile başlamış sayılabilir, onun iyi öğrencisi ise Eflatun'dur. Eflatun 20 yaşında Sokrates'in öğrencisi olmuş Sokrates öldüğünde 29 yaşındadır. Birliktelikleri M.Ö 408-399 yıllarında sürmüştür.
Ben yazılarımda doğum ve ölüm tarihlerine çok önem veriyorum. Bunlar bazen farklı kaynaklarda birkaç yıl farklı olabilir. Bu önemli değildir. Önemli olan yaşadığı dönemi belirtmektir. Bu ise kişinin yaşamında çok önemli bir yer tutar.
Eflatun'un babası Ariston, annesi Perictione'dir. Babası varlıklı bir Atinalı olup oğluna iyi eğitim sağlamıştır. İyi hocalardan ders aldırmıştır. Ailesinin mal varlığı ile Akedimisi'ni açmış ömür boyu onunla geçinmiş ve felsefe ile uğraşmıştır. Annesi ünlü filozof Solon (M.Ö 640-560) soyundan gelmektedir. Annesinin kardeşi (dayısı) Chatmides diyaloglarında görülür.
Eflatun'un bilinen ismi ARISTOKLES olup spor ve güreş yaptığı için geniş omuzlu oluşundan bu anlamda PLATON olarak anılmış doğu dünyasında İranlılar ve Araplar kendi dillerine uygun olarak onu EFLATUN olarak anarlar.
Platonun kendinden büyük iki erkek kardeşi ADEIMANTOS, GLAUKON ve kız kardeşi POTONE vardır. Ölümünden sonra Potone'nin oğlu SPEUSIPPUS (M.Ö 408-339) filozof olup Platon ölümünden sonra 8 yıl Akademinin yönetimine getirilmiştir.
Platon'un hayatı hakkında bilgilerimiz sınırlıdır. Bunlar da ölümünden yaklaşık beş yüz sonra yaşayan ve pek çok filozofun hayatını anlatan Diogenes Leartes'den gelir. Akdeniz, Mısır ve Sicilya Adasını ziyaret etmiştir. Sicilya Adası Sıracusa'da o zaman Helen kolonisi bulunuyor ve Kral Dıonysos II tarafından yönetiliyordu. (M.Ö. 367-357) Felsefeye meraklı olan Kral Platon'u sarayına davet etmiş ve ideal bir devlet yaratmaya çalışmışlardır. Mektupla isimli eserinde Platon kral ile tam anlaşma sağlayamamıştır.
Platon'un diyaloglar (karşılıklı tartışmalar) yazılmış pek çok eseri vardır. Tüm bu eserlerde konuşan bilge kişi Sokrates'tir. Eflatun hiçbir eserinde konuşmaz. Bu bakımdan bu fikirlerin tümü Sokrates'e mi aittir Eflatun sadece bunları kaleme alan kişi midir? Yoksa bütün fikirler Eflatun'un olup Sokrates bir figür müdür? Tam anlaşılmaz.
Eflatun Atina'da ölmüş olup mezarı bilinmemektedir. Aramalara rağmen henüz bulunamamıştır.
Eflatun'un felsefesini açıklamak benim bilgi sınırlarımın çok ötesindedir. Onu iyi anlamak için ciltlerce kitap okunmalıdır. Ben burada ana hatlarıyla yaşamını kısaca ortaya koymaya çalışacağım.
Antik dünyada Eflatun kadar eser yazan başka filozof, şair ve yazar yoktur. Benim tespitime ve kitaplığımda bulunanlara göre 30 sayısının üzerindedir. Bunların hacmi yaklaşık olarak 3000 (üç bin) sayfanın üzerindedir. Buna şapka çıkarılmazsa ne yapılır? !!!!!
Eflatun'unu eserleri şöyledir. Çevirenleri ile birlikte
Sofist: Mehmet Karasan MEB 1943-131 s
-Lakhes-Cesaret: Şazi Kösemihal MEB 1958 41 s
-Politikos-Devlet Adamı: Behice Boran-Mehmet Karasan 116 s
-Euthyphron -Dindarlık: Pertev Naili Boratav MEB 1958 34 s
Phadon: Suut Kemal Yetkin-MEB 1945 127 s
-Philebos: Sabri Esat Siyavuşgil MEB 1959,111 s
-Theaitetos: Macit Gökberk MEB 151 s
-Alkibiades I :İrfan Şahinbaş MEB,83 s
-Mektuplar : MEB İrfan Şahinbaş ,91 s
-Sokrates'in Savunması: Apologia Teoman Aktürel İstanbul 1960 -85 s
-Georgias- Melih Cevdet Anday-195 s
-Menon-Erdem: Adnan Cemgil -72 s
-Kratylos- Dil : Teoman Aktürel-120 s
-İon -Şiir: Tacettin Ünlü,20 s
-Hipparkos-Kazanç: Sabahattin Eyüboğlu,14 s
Sokrates'in Eleştirisi: Sabahattin Eyüboğlu, 8 s
-Alkibiades II : Suat Baydur MEB 1989,40 s
-Euthydemos : Vehbi Eralp MEB 1997-95 s
-Protogoras: Şazi Kösemihal ",79 s
-Meneksenos: İrfan Şahinbaş ",31 s
-Lysis: Sabahattin Eyüboğlu "54 s
-Phaidros: Hamdi Akverdi "128 s
-Timaios: Erol Güney "157 s
-Theages: Hamdi Varoğlu 29 s
-Devlet I, II :Azra Erhart Cumhuriyet-125 s
-Devlet III, IV : Azra Erhart Cumhuriyet-143 s
-Kriton 27 s
-Yasalar Nomoi-288 s
-Devlet Adamı-125 s
-Symposium -1979 İngilizce
Kharmides
Küçük Hippias
Büyük Hippias
Dikkat edilecek bir noktada Hasan Ali Yücel gayretiyle zamanın tüm aydınlarının çeviri konusunda seferber olmalarıdır.
Yazımı bir anektotla noktalayacağım. Eflatunu okuduğum gençlik yıllarında Tahir Mıhçızade isimli bir akrabamla tanıştım. Konya Baro Başkanı ve tasavvuf ehli bir kişiydi. Bana neler okuduğumu sordu ben de Eflatun dedim. Hayretle çok iyi Hazreti Eflatun'u okumaya devam et dedi.
Yazıma Eflatun'un bir büstü eklenmiştir.
Önümüzdeki yazım Eflatun'un kurduğu Akademi
Ek alanı