1753-1784
İnsanoğlunun uygarlık yürüyüşü uzun zorlu dolambaçlı yollardan olmuştur. İnsanöğlu aklını kullanarak uzun yıllar deneme yanılma ve ihtiyaç zorlaması ile BİLİM'İ yakalamış ve insanlığı tehdit eden bulaşıklı hastalıkları yok etmiş insanlara daha rahat bir yaşam sağlamıştır. Ancak insanoğlu bunun için ağır bedel ödemiştir. Kölelik, din savaşları, öteki gereksiz savaşlarda insanlık dışı baskılara maruz kalmış insanların kanı dökülmüştür. Bundan da en çok etkilenen, çocuklar, kadınlar olmuştur.
Bunların en önünde gelen kölelik yani insanların bir hayvan gibi bir eşya gibi alınıp satılmasıdır. Bu maalesef tüm uygarlıklarda Osmanlılar dahil uygulanmıştır. Ancak 16-18 yüzyıllarda Amerika'da FACİA seviyesinde ulaşmış Afrikalı siyahlara uygulanmıştır. Onların direnişler ve büyük Amerika Başkanı Abraham Lincoln (1809-1865) tarafından köleliğe 1863 tarihinde son verilmiştir. Abraham Lincoln 1861 yılında Başkan seçilmiş sadece iki yıl başkanlık yapabilmiş, kölelik taraftarlarınsa öldürülmüştür. Zamanla köleliğin kaldırılması diğer ülkeler tarafından takip edilmiştir. Kölelik 1886 yılında Küba'da, 1888 yılında Brezilya'da tamamen yasaklanmıştır. Ama çok üzücüdür Afganistan ve İran gibi ülkelerde kadınlar alınıp satılmıyor ama çok baskı altında tutuluyor yarı köle olarak yaşantılarını sürdürmek durumunda kalıyorlar.
Bu yazımda Afrika'da doğmuş ailesinden ve kökünden koparılarak Amerika'da bir aileye satılan ve Amerika'da ilk kitabı yayınlanan Şair bir köle kızdan söz edeceğim.
Phillis Wheatly Afrika'da muhtemelen Gambia'da doğmuş Amerika'da Wheatly isimli bir ailenin eşine köle olarak satılmıştır. Gerçek adı bilinmediğinden onu Amerika'ya getiren gemini ismi verilmiştir. Ama şanslı bir köledir, ailenin oğlu ve kızı onu sevmiş evde özel eğitim vermişlerdir. Kısa zamanda İngilizce yanında Grekçe ve Latince öğrenmiştir. Sonuçta siyah bir kölenin ilk kitabı 1773 yılında Londra'da yayınlanmıştır. Aynı yıl sahibi onu serbest bırakmıştır. Phliss 1783 yılında Amerika'da ölmüştür.
O tarihlerde Amerika Birleşik Devletleri İngiliz Krallığı tarafından kolonileştirilmektedir. Amerika 1776 yılında bağımsızlığına kavuşmuştur. Kölelik ise daha çok sonraları 1863 tarihinde ortadan kalkmıştır.
Yaygın olmamakla köle uygulaması Osmanlı döneminde de vardır. Ama çok ilgi çekicidir 31. Osmanlı Sultanı Abdülmecit'in (180-1861) emri ile Amerika'dan 18 yıl önce İstanbul'da köle pazarları yasaklanmıştır.
Yazıya internetten Phillis'in yayınlanan şiir kitabını kapağı eklenmiştir