Ruben Lee, bir İngiltere vatandaşı. Londra’da yaşıyor, Oxford Üniversitesi mezunu, ekonomist. Büyük dedesi Rabeno Amateau, 1840 Milas doğumlu, 1913’te vefat etmiş. Dedesinin doğduğu toprakları görmek, onunla ilgili bilgi ve belgeye ulaşmak için 17 Temmuz 2019 tarihinde eşi Swee ile birlikte Milas’a geldi. İngilizce öğretmeni Saadet Ökten’in rehberliğinde, onları Milas’ı gezdirdik, ağırladık. Kendilerine olan yardım ve ilgimizden dolayı çok memnun oldular. Kendisiyle iki söyleşi yaptım. Onlardan birisini, Milas için proje önerisi içeren söyleşiyi, gidecekleri gün 18 Temmuz sabahı Aliabi’nin Yerindeki kahvaltı sırasında gerçekleştirdim. Bunu, sizlerle paylaşacağım…
Ruben ve eşi Swee’ye, Milas’ın tarihi-kültürel-ekonomik-turizm özelliklerinden söz ettik; denizle 150 kilometrelik bir kıyısı bulunduğunu anlattık, Güllük ve Boğaziçi körfezinin özelliklerinden ve balıkçılığından konuştuk. Özellikle Güllük ve Boğaziçi körfezlerinde yabancı turistler için “balık avı turizmi” geliştirebilir mi, bu nasıl yapılabilir diye söze girdik. Ben sordum, rehberimiz Saadet Ökten, söylediklerimi İngilizceye tercüme etti; Ruben’in anlattıklarını da Türkçeye…
Sözünü ettiğimiz yerlerde, yabancı turistler için kıyıdan ve tekneyle balık avı yaptırılabilir mi?
Ruben: Birçok insan katılabilir böyle bir etkinliğe; hem güzel bir eğlence hem de tuttukları balıklar için bir yemek günü olarak değerlendirilebilir. Yakaladığınızda yersiniz. Balık yakalayamazsanız, başkalarının yakaladıklarından da yiyebilirsiniz. Bazıları balık yakalamak istemeyebilir ama onlar sadece bu av turuna katılarak, eğlenebilir. Balık avına çıkan herkes yakaladığı taze balığı yemek ister…
Bazıları da yakaladıklarını tekrar denize bırakabilir örneğin…
Evet evet!
Milas olarak böyle bir proje geliştirsek nasıl olur?
Ruben: Balık tutmayı çok seven insanlar var. Bu sadece erkekler için bir etkinlik. Bunu aile etkinliğine dönüştürmek lazım. Böyle yapılırsa iyi olur. Erkekler balık avlarken, kadınlar ve çocuklar için de başka bir etkinlik organize edilebilir bu sırada. Balık avından hoşlanmayan kadınlar da, eşleri balık avlarken, bu şekilde hoşça vakit geçirmiş olurlar. Balığı erkek tutabilir ama yemek kısmına herkes dâhil olabilir…
Swee: Eğer erkekleri etkilerseniz, tek başına gelmek yerine ailesiyle gelirse ve aileleri için de orada etkinlikler düzenlenirse ve bu sürekli kılınırsa; her yıl buraya gelirler… Kadınlar için de değişik bir etkinlik olur.
Ruben: Bayanlar için de ayrı bir etkinlik yapılmalı. Örneğin Milas balığının nasıl pişirileceği etkinliği olabilir… Başka yemekleriniz olabilir mesela. Bu onların hoşuna gider. İlginç gelir onlara.
Swee: Yabancılar için mi yerli turist için mi?
HEDEF KİTLEYİ BELİRLEYİN; HİKÂYE OLUŞTURUN
Yabancılar için…
Swee: Hedef kitle nedir, onu iyi belirlemek lazım. Hedef kitle ne olmalı mesela?
Varlıklı kesim olabilir…
Swee: Ne zaman olabilir bu etkinlik? Bütün yıl boyunca mı?
Yazın olabilir, Sonbaharda olabilir…
Swee: Tamam. Hedef kitle genel olmalı, daraltılmamalı…
Ruben: Burada yarışmalar yapılabilir. Çocuk ve kadınlarla ilgili etkinlikler de olmalı. Örneğin halı tezgâhı kurulabilir kadınlar için.
Swee: Sabahtan akşama kadar balık tutmak oldukça uzun bir süre. Ne tür balık tutacaklar, yakalayamazlarsa ne olacak?
Burada balık firmaları var, onlar yardımcı olabilirler…
Ruben: Bir başka fikir. Fransa’da bir bölgeye gitmiştik. Gittiğimizde, orada bir ot festivaline katıldık. Festivalde, bir gün bir mahallede, ertesi gün başka bir mahallede başka bir şey yapıldı. Her mahallede değişik etkinlikler yapıldı. Bu bizleri eğlendirdi. Bizler için değişik şeylerdi onlar. Bir gün bir yerde yemek yenildi. Diğer gün başka yerde sergi açıldı. Böyle olursa güzel olur. Turistin ilgisini çeker. Milas’ın çok büyük bir tarihi özelliği var. Arkeolojik zenginliğini, müze ziyaretinde gördük. Balık avı turizmiyle birlikte insanların tarihi-kültürel ve arkeolojik yerleri görmeleri sağlanabilir. Yani turisti buraya çekmek için cazip bir hikâye yaratmalısınız. Burada balık tutmayı bilmeyenlere, balık tutmayı öğretecek etkinlikler de yapılabilir. Hiçbir şey bilmeyip te bir şeyler öğrenmek isteyenler de olabilir…
Swee: Turistlerin yoğun olduğu bir yer bulup, örneğin Bodrum gibi, onlara bu festivale haydi gelin diye bir çağrı yapılabilir. Biz her şey dâhil otellerden artık bıktık! Her şey dâhil otellerde kalmak istemiyoruz.
Ruben: Böyle özel bir balık gününün yapılması, çok güzel olur. Tatile giden insanlar, bir süre otelde kaldıktan sonra bu tür aktiviteleri arıyor…
Swee: Nehir varsa, kano da yapabilirsiniz.
BEŞ YILDIZLI OTELLERDE KALMAK İSYEMİYORUZ; BUTİK OTELCİLİĞİ GELİŞTİRİN
Balık avlama için dışarıdan turist gelmesi, Milas için iyi olur mu; onu açmasını isteyelim…
Ruben: Evet çok iyi olur. Değişik bir şey bu! Hem bu şekilde Milas’a turist çekmiş olursunuz. Alternatif bir turizm yaratmış olursunuz.
Biz bu konuda ne yapmalı, nasıl bir yol izlemeliyiz?
Ruben: Bodrum’da çok otel var. Bu insanları oradan çağırmak istiyorsanız, ona göre plan yapmalısınız. Türkiye, çok pahalı olmadığı ile ünlü. Burada sadece zengin, elit turist değil herkesi hedeflemelisiniz.
Swee: Hazırlanan afişlerde aile fotoğrafları paylaşılırsa, daha fazla insanın katılımı sağlanır. Bu etkinlikleriniz aile kavramı içinde değerlendirilmeli. Aileler bu etkinliğe gelmeli.
Ruben: Uzman insanlar, gelenlere, nasıl balık tutulacağını onlara anlatmalı, onları eğitmeli… Burada tarih var, halı var, arkeoloji var; bunların her biri farklı farklı değerlendirilebilir. Sizin için turizm, eğer sahilde güneşlenmek için yağ sürüp uzanmaksa; Bu, Yunanistan’da var, Fransa’da, İtalya’da, Türkiye’de de var… Bunun dışında ve bu söylediklerimden yola çıkarak farklı bir şeyler yapmalısınız… Yılda bir kez yapılacak böyle bir faaliyet çok güzel olur ve bu bir hafta, on gün gibi değişik etkinlikleri kapsayacak şekilde düzenlenebilir… Bu faaliyet için değişik zamanlarda şehrin değişik bölgelerinde etkinlikler düzenlenebilir. Bir gün balık avı, bir gün halı dokuma, bir gün tarihi yerlere gezi, bir gün zeytinlik gezisi gibi… Turistler için butik oteller geliştirmelisiniz. Bizler 5 yıldızlı otellerden sıkıldık, oralara gitmek istemiyoruz… Biz turist olarak Türkiye’ye geldiğimizde, 15 günlüğüne geliyoruz. Farklı şehirlerde, bu tarz farklı faaliyetler olsa iyi olur. Turizm firması bunu ayarlamalı. Bugün Bodrum’da şu, Milas’ta bu, İzmir’de bu, Aydın’da bu, Antalya’da bu, Kapadokya’da şu gibi… Böyle bir program daha cazip olur bizler için
Son olarak söylemek istedikleriniz nedir?
Ruben: Milas güzel ve tarihi bir şehir. Potansiyellerinizi değerlendirin. Turist çekmek için hikâyeler oluşturun, projeler geliştirin. Atalarımızın mezarlarına sahip çıkın. Sizlerle aramızdaki bağ, orası. Fırsat buldukça Milas’a geleceğiz. Gittiğimiz yerlerde Milas’ı anlatacağız… Milas’tan memnun ayrılıyoruz. Bize yardımcı olduğunuz için sizlere teşekkür ediyoruz. Bize kent yöneticilerin e-mail adreslerini gönderirseniz, onlara Milas hakkındaki düşüncelerimizi anlatmak istiyoruz…