İNSANOĞLUNUN İLKYAZIYLA TANIŞMASI, SÜMER ÇİVİ YAZISI M.Ö 3500-1600

 

İnsanoğlunun ne kadardır yaşadığı konusunda kabul edilen teoriler çelişkilidir. Bunlardan ilki mağaralara kaya resimleri yapmaları ile iz bırakmışlardır. Bu mağara resimleriyle duygu düşünce ve inanışlarını çizerek anlatmaya başlamışlardır. Bu duruma beş kıtada rastlamak mümkündür. Tarih ise karbon testleri günümüzden 30.000 yıl geriye gitmektedirler..

İnsan soyunun en önemli devrimi neolitik uygarlığa geçişidir. Bu ise günümüzden yaklaşık 10.000 -12.000 yıl geriye gitmektedir. İnsanoğlu avcılıkla birlikte hayvanları ehlileştirmeye ve tarım ürünleri elde etmeye başlamıştır. Bu Neolitik devrim Filistin, Suriye ve Anadoluda görülmeye başlanmıştır.

Unutmamalı ki tarih yazı ile başlamıştır denilebilir. Bu ise insanoğlunun olayları yazı ile kaydetmeye başlamıştır. Bu ise Tarihi başlatan Uus olan Sümerlerin yaklaşık M.Ö 3.500 yıl önce yazıyı bulmalarıdır.

Sümerler bugün Irakta Mezopotamya bölgesinde Fırat ve Dicle nehirlerinin denize döküldüğü alanla kurulan kent devletlerinde gerçekleşmiştir.

Sümerlerin genellikle tek heceli dilleri ortadoğuda yaşayan diğer uluslaradan farklıdır.

Akat, Babil, İbrani dilleri Sami dil gurubuna dâhil olduğu halde Sümerce bunların hepsinden farklıdır.

Sümerlerin Yazısı Çivi yazısı (Cuniform) olarak adlandırılrr. Şunu  bilmeliyiz, Çivi yazısı bir gün de ortaya çıkmamıştır. Yazı öncesi bazı sembol ve şekillerle anlatılmaya çalışılmıştır.. Bu süre belki 500-1000 yıldan fazladır.

Sümer uygarlığının varlığı M.Ö 1600 yılına kadar devam etmiş, daha sonra ortadan kalkmıştır. Sümer çivi yazıtı taşlara ve kil tabletlere yazılmıştır. Kil tabletler daha sonra fırınlarda pişirilmiştir.

Ancak bundan sonra Sümer Çivi yazısı aynı bölgede yaşayan SAMİ ırkından AKAT'lar tarafından devr alınmış Akatça Çivi yazılı metinler M.Ö 2800- M.Ö 10 yıllarına tarihlenmektedir. Sümerler tarih sahnesinden silindikten sonra yazı geleneği Akatlar tarafından sürdürülmüştür.

Akatlar'ın Sümer dilinde görülmeleri M.Ö 3.000 yıllarına kadar inmektedir. Akatların dili ve çivi yazısı olarak devamı Asur ve Babil imparatorluklarıdır.

Babil İmparatorluğu M.Ö 19 yüzyıldan M.Ö 6 yüzyıla kadar devam etmiştir. En ünlü Kralı Hamurabi Krallık 1792-1750) olup Taşa çivi yazısı ile yazılmış Kanunu dünyada ilkdir.

Asur Kralları M.Ö 2012-M.Ö 612 arasında hüküm sürmüştür.

Çivi yazısı ile yazılmış (Akadca) edebi yapıt Gılgameş Destanıdır.

Asur çivi yazısı Anadolu da görülen en eski yazıdır. Önce Anadolu'da ticaret kolonilerinde kullaılmış daha sonra M.Ö 18 yüzyılda Hititler tarafınan benimsenmiştir.

Daha sonra M.Ö 9 yüzyılda Doğu Anadolu'da başkentleri Van (Tushba) olan Urartu Kırallığının yazısı olmuştur. Van'daki ilk yazıtlar Asurcadır.

Sümer Çivi yazıtı Irak Anadolu'dan başka İran gelişen Elam ve Pers uygarlıklarının da yazısı olmuştur. Persçe (eski Farsça) M.Ö 6 yüzyılda ortaya çıkan yaklaşık iki yüzyıl Anadolu'yu yöneten Perslerin dili ve yazısıdır.

Persler kültür ve din yönünden yayılmacı ve baskıcı değildir. Onların yönetimi altında Hellenizm siyasal baskıya rağmen gelişmştir, bu uygarlıktan kendileri de yararlanmıştır.

Çivi yazısı okunması en son olan Pers çivi yazısı sayesinde olmuştur. İngiliz Dil Uzmanı Henry Rawlingston İran Behistun' da görev yaparken 1835 yıllarında üç dilde yazılmış (Persçe-Elamca-Babilce) taşı okumuştur. Bu kayaya kazılmış anıt Pers Kralı Büyük Darius'unyaptıklarını anlatan bir yazılı belgedir.

Aslında en yeni çivi yazısı çözülmüş buran öncekiler birer birer okunmuştur..

Yazıma internetten bir Sümer Çivi yazısının örneği, Akadca Gılgamış Destanından bir tablet, resmi eklenmiştir.

 

YAZARIN DİĞER YAZILARI