M.Ö 69-31
İlkçağ da Anadolu'nun her köşesinden çok büyük insanlar ortaya çıkmıştır. Bunların başında devlet ömrü çok kısa, sadece 200 yıl olan çok büyük eserler bırakan Kommagene Krallığıdır. Bugün Türkiye'de gelen eserlerin başında Adıyaman ili Nemrut dağında Tanrı Kral ANTIOCHUS THEOS ( Krallığı M.Ö 69-30) yaptırdığı ve bütün canlılığı ile ayakta olan dev Tanrı ve Kral heykelleridir. Onları ilkçağın yedi harikasına eklenmesi yerinde olur.
Kommanege Krallığının ismi genler topluluğu anlamına gelir. Krallık Fırat nehri üzerinde Samsat (Samasota) kentinde M.Ö 163 yılında kurulmuş M.S 72 yıllarında tamamen ortadan kalkmıştır. Tarihi Samasota kenti kısmen kurtarma kazıları yapılarak ATATÜRK Barajı gölalanı içine bırakılmıştır.
Krallar içinde en önde geleni Tanrı kabul edilmiş ANTIOCHUS olmaktadır. Antiochus'un baba tarafı ve Krallığın Kurucusu Mithridates Kallinikos I soyu Pers (İran) hükümdarı Büyük Darius'ten gelmekte annesi ise Büyük İskender tarafından gelen Seleucos Prensesi Laodice'dir. Kallinos ismi Grekçe Zaferler kazanan anlamınadır. Antiochus kurduğu hanedan Eski Yunan ve İran karışımı çok önemli ve Anadolu pek rastlanılmayan bir görüntüdür. Babası Pers soyundan Mithridates Kallinikes (Krallığı M.Ö 100-70) çok büyük bir Kraldır. Antiochus annesi Laodice'ye çok büyük hayranlık duyar ve ona Tanrıça anlamına THEA adını layık görmüştür.
Kommagene Krallığı Yunan ve İran uygarlıklarının sentez olduğu hamur haline geldiği tek krallık denilebilir. Krallığın resmi dili Grekçe'dir ama içinde yaşayan halklardan dolayı Ermenice, Süryanice, eski Farsça da konuşulmaktadır. Kral kendisi de bir Seleucos Prensesi Isıas ile evlenmiştir.
Tanrı Kral Antiochus yeni bir inanç ve tapınma usulleri ortaya koymuştur. Burada Grek ve Pers tanrılarından 5 adedi esas tanrılardır, bunlar Grekçe ve Persçe isimleri şöyledir. İlki Grek tanrıları, ikinci olan İran tanrılarıdır.
APOLLO-- MITHRAS
HERACLES-ARTAGNES
ZEUS - OROMASDOS
HERMES -
HERA- TELEIA
Bunlar içinde MITHRAS çok önemli bir İran'dan gelen bir tanrıdır. Kralının babası onun ismini taşımaktadır. Ayrıca Mithras ismini taşıyan Anadolu'da başka Krallar da vardır. Roma ile büyük savaşlar yapmış Pontus Kralı Mithridates VI gibi.
Antiochus Theos çeşitli etnik ırkların yaşadığı bu bölgede Grek ve İran tanrılarına tapınılan bir inanış (din) ortaya koymuş, onun kurallarını benimsemiş ve Nemrut dağının tepesine dev tanrı ve Kral heykelleri dikmiştir.
Kendisi de dev bir timülüs mezara (Mezar odası üzeri doldurularak tepe haline ge) gömülmüştür.
Kral 1. Antiochus Nemrut Dağında yer alan yazıtlarda şunları söylüyordu;
"Ata hükümdarlığını devraldığım zaman, dindarlığımın bir sonucu olarak, tahtıma bağlı krallığı tüm tanrıların ortak yurdu yaptım. "Zamanın akışı içinde her kim, bu kanunu ve bize ibadeti korur ve sürdürürse, benim hayır dualarımla anılacaktır. Tüm rahmetli atalar ve tanrılar ondan razı olsun. Her kim ki, bu düzenin kutsal geçerliliğini bozar ya da zarar verir, ya da gerçek anlamını değiştirmeye yeltenirse, yalnız kendisi değil, aynı zamanda tüm soyu sopu rahmetli atalarımın ve tüm tanrıların hışmına uğrasın"
Sonuç olarak Antiochus Theos'un her yönde başarıları onu Tanrı Kral (Theos) yapmıştır. Grek-Pers kültürel karışımın uygulandığı Anadolu'da tek devlettir. Ama ileri çağlarda onun uyguladığı Grek-Pers kültürel yakınlaşmaları Roma (Bizans)- İran düşmanlığına dönüşmüş, Antiochüs Theos'un düşüncesi, dini tutunamamıştır. Ancak onun Tümülüs mezarı ve Tanrı heykelleri Türkiye ve dünyada büyük saygı görecek ve korunacaktır.
Yazıya bu tanrı heykelleri ve annesi Laodice Theos'un bir heykeli konacaktır.