ONDOKUZUNCU YÜZYIL SONUNDA PARİS ÜNİVERSİTESİNDE OKUYAN BİR İSTANBULLU ZABEL YESEYAN (1878-1943)
On dokuzuncu yüzyılda kadınlar için Avrupa'da bile yüksek öğretim imkânı çok kısıtlıydı. Osmanlı da ise tamamen kapalıydı. Gene de bunu aşan kadınlar vardır. Örnek vermek gerekirse Halide Edip Adıvar (1884-1964) Türkiye'de Profesör ve Milletvekili olmuştur. Öğrenimini Üsküdar Amerikan Kolejinde 1901 yılında tamamlamış buradan mezun olan ilk Müslüman Türk kızıdır.
Bundan öncesi var mıdır? diye hep düşünmüşümdüm evet daha öncesi İstanbul Üsküdar doğumlu Ermeni Yazar ZABEL YESEYAN (1878-1943).
Zabel Yeseyan 1878 yılında Üsküdar'da Ermeni Mıgırdıç Hovhanisyan'ın kızı olarak dünyaya gelmiştir. Öğrenimini gene İstanbul Üsküdar Surp Haç Ermeni okulunda tamamlamış ardından PARİS'TE SOURBONNE ÜNİVERSİTESİNDE 1895 YILINDA EDEBİYAT VE FELSEFE OKUMUŞ BURADAN MEZUN OLMUŞTUR. BU OSMANLI COĞRAFYASINDA ÜNİVERSİTE GÖREN İLK KADINDIR. FEVKALADE ÖNEMLİDİR. Aynı zamanda Üniversitede okuyan ilk Ermeni kadındır.
Yeseyan 1908 yılında yurda dönmüş yazdığı roman ve hikayelerle ile Ermeni Cemaatinin karşılaştığı zorluklar ve haksızlıkları dile getirmiştir. Kadın hakları konusunda çaba göstermiştir.
1915 yılında Ermeni aydınlarının sürülmesi listesinde yer alan tek kadındır. Ancak bu listeden kılık değiştirerek Bulgaristan'a kaçmayı başarmıştır. Daha sonra Bulgaristan Fransa'da yaşamış daha sonra Sovyet Ermenistan'a yerleşmiştir. 1943 yılında Stalin döneminde soruşturma geçirmiş Sibirya'ya sürgün edilmiştir. Nasıl öldüğü ve mezarı belli değildir.
Sonuç olarak Yeseyan Ermeni Cemaatinin ilk aydın kadınıdır. Erkekler dünyasında yalnız kadın. Yazdığı romanları ile Ermeni halkını karşılaştığı haksızlıkları inceleyen kadın haklarını savunan bir Ermeni kadın yazarıdır. Eserlerini bazıları Türkçeye çevrilmiştir.
Yazıya İnternetten bir remi eklenmiştir.