RÖNESANS'IN ÖNCÜSÜ, BÜYÜK RESSAM, BİLİM ADAMI ANATOMIST LEONARDO DA VİNCI (1452-1519)
MEHMET BİLDİRİCİ
Bu yazımda Rönesans'ın öncüsü büyük ressam, bilim adamı Leonardo Da Vinci'nin hayatı uygarlığa ve insanlığa katkıları incelenecektir. Yaptıklarını anlayabilmemiz için yaşadığı çağa ait bazı bilgiler verilmelidir.
Önce Rönesans'a nasıl ulaşıldı önemi nedir.
İlk Çağda Antik Yunan kendisinden önce gelişen Babil & Mısır & Fenike uygarlıklarından da yararlanarak parlak bir uygarlık kurmuşlardır. Bunu Roma İmparatorluğunun daha ziyade yapısal eserleri devam etmiş büyük kentler kurulmuş ancak 395 yılında ikiye bölünmüş Batı Roma İmparatorluğu 476 tarihinde bugünkü uygar ulusların ataları olan Barbarlar tarafından ortadan kaldırılmıştır. Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans) 1453 yılında Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'un Constantinapolis) fethi ile son bulmuştur. Bu fetihten önce bazı Bizanslı bilgin ve sanatkârların Avrupa'ya göçü Rönesans'ı tetiklediği söylenebilir.
Kıta Avrupa 476 yılında Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılışından Rönesans'a kadar yaklaşık 1000 (bin) yıl karanlık bir çağda yaşamıştır.
Bu tarihlerden önce Arap Uygarlığında eski Yunan'dan ışık alan Bağdat ve İspanya Endülüs'ün kurduğu uygarlıklar Avrupa'ya örnek olmuştur.
Ancak Rönesans hareketi ile başta İtalyanlar arkasından Fransızlar tarafından ilk çağ Antik Yunan düşünce ve Sanatına yönelinmiş ve bugünkü Batı Uygarlığının temelleri atılmıştır.
Rönesans İtalya'nın Floransa (İtalyanca Frienze) kentinde başladı denilebilir İlkçağda başkenti Roma olan ve yaklaşık bugünkü 25 ulus Roma İmparatorluğun yönetiminde iken,15 yüzyılda ise bir İtalya birliği yoktu. Floransa, Milano da ayrı yönetimler ayrı krallıklar vardı.
Leonardo da Vinci, 1452 tarihinde (İstanbul'un fethinden bir yıl önce) Floransa'nin Vinci kasabasında doğdu. Babası saygın bir kişi olan PIERO annesi alt sınıftan CATALINA idi. Annesi Babası ile evli değil gayri meşru bir çocuk olarak dünyaya geldi. Annesi ise aslı tam bilinmemekte beraberi alt sınıftan Ortadoğu'dan gelmiş bir esir olduğu sanılmaktadır.
Gayri meşru çocuk oluşu toplumda sıkıntı ve eğitim güçlüğü yaşamasına sebep olmuştur. Babası Piero'nun daha sonra çeşitli evliliklerden 12 daha çocuğu olmuş ama Leonardo babasından miras alamamıştır. Küçük yaşta dedesinin yanında kalmış amcası Francesa kendisi ile çok ilgilenmiş tüm mirasını ileride ona bağışlamıştır.
Babası 14 yaşında iken 1466 yılında Floransa'ya taşınmış zamanın ünlü Ressam ve Kuyumcusu Andrea del VERROCHIO (1435-1488) yanına çırak olarak verilmiştir. Onun yanında Leonardo 1467-1472 tarikleri arasında çalışmıştır. Ustasının yaptığı tabloda bir köşede de olan melekleri genç Leonardo çizmiş onun resimleri daha çok beğenilmiştir. Ustasının bunun üzerine resim yapmayı bıraktığı söylenir.
Daha sonra Milano Dükü'nün himayesine girmiş 1482-1499 yılları arasına onun emrinde bulunmuştur. Burada çok çeşitli işlerde Dükün hizmetinde bulunmuş, uçan makineler tasarlamıştır.1506 yılında babası ölmüştür.
1499 yılından itibaren 16 yıl İtalya'da dolaşmış, 1513-1516 yılları arası Roma'da Papa'nın emrinde bulunmuş, ancak ölüler (kadavra) üzerinde anatomik çalışması yasaklanmıştır.
1516 yılında Fransa Kralı I. François (Krallığı 1515-1547) yanına almış, ondan büyük saygı görmüş ve onun kucağında öldüğü söylenir. Bu Fransa Kralı Osmanlı Sultanı Kanuni Süleyman'ın ona 16.Ocak 1526 tarihli mektubunu yazdığı kraldır.
Sonuçta Leonardo Vinci 1519 yılında Fransa'da ölmüş bir kilisede toprağa verilmiştir. Leonardo kadınlara karşı soğuktur. Hiç evlenmemiştir.
Kendisi Filozof, Astronom, Mimar, Ressam, Heykeltraş, Botanist, Jeolog ve Kartograf dallarında çalışmış eserler üretmiştir. Resim alanında en ünlü tabloları şunlardır.
Vitrivius Adamı (1490-1492) daha ziyade Anatomi ile ilgilidir.
Mona-Lisa (1503-1507) halen Paris Louvre Müzesindedir.
Son Akşam Yemeği (1495-1497) Milona'dadır.
Leonardo da Vinci çok büyük bir dâhidir. Çizimleri ve tasarımları çağının çok ötesindedir. Çağında anlaşılamamış, tasarılarını gerçekleştirecek kurumlat da henüz yoktur.
Leonardo da Vinci'nin Osmanlı Sultanı II. Bayezit'e Haliç üzerine bir köprü yapımını önermiştir. Sultan'ın bunu kabul etmediği söylenir.
Benim bir mühendis olarak görüşüm bu köprünün taş malzemeden o günün teknolojisi yapımı çok zor ve hatta imkânsızdır. Nitekim onun çizdiği köprü 2001 yılında Norveç'te gerçekleşmiştir. Tabi ki daha sonra geliştirilen çelik ve beton buna imkân vermiştir. Bir resmi eklidir.
Ben Paris Louvre Müzesini görme ve birkaç gün gezme şansını yakalamış biriyim. Müzede bütün çağların en ünlü tabloları duvarlarda ama dikkat çekici olan diğer tabloların başında birkaç kişi varken Mona Lisa'nın başında büyük bir kalabalık vardı tabloya yaklaşılamıyordu.
İkinci Haliç'te Leonardo da Vinci'nin köprü yapacağı yerde İş Adamı RAHMİ KOÇ'in (1930) bir Sanayi Müzesi var. Mutlaka görülmelidir diyorum. Bu müzede eski bir tarihte LEONADO Sergisi vardı, katıldım çok dikkatli inceledim. Bu vesileyle LEONARDO isimli bir kitabını da almıştım.
Yazıma üç resim eklenmiştir. Portresi- Mona Lisa Tablosu- Norveç'teki Leonardo Köprüsü