MEHMET Bildirici
İsmail El Cezeri Şırnak ilinin Cizre ilçesinde doğmuştur. Aldığı ismi bu ilçeden gelmektedir. El Cezeri Artuklu Beyliğinin Diyarbakır (Amid) kentinde Makine mühendisi olarak görev yapmıştır. Artuklu Beyliği Malazgirt Zaferinden sonra kurulmuş, 1102-1409 yılları arasında Diyarbakır çevresinde hüküm sürmüştür. El Cezeri, Artuklu Beyi Fahrettin Karaaslan (1144-1174) sarayında baş mühendis olarak görev yapmıştır. 1206 yılında doğduğu yer olan Cizre'de ölmüştür. Oraya gömülmüştür.
El Cezeri Türk kaynaklarında Türk kökenli olduğu belirtilmektedir. Batılı kaynaklarda Müslüman Arap mühendisi olarak bahsedilir. Yaşadığı bölgede yaygın olarak Kürtçe ve Süryanice konuşulduğu ve eserlerini Arapça yazdığı göz önüne alınarak Arap veya Kürt kökenli olduğu kabul edilebilir. İnternetten çeşitli maddeler taranarak hayat hikâyesi şöyle özetlenebilir.
İsmail el-Cezeri (1136-1206), robotik, yapay zekâ ve mekanik otomasyon alanındaki çığır açan yenilikleriyle modern mühendislik ve endüstriyel otomasyonun temellerini atan vizyon sahibi bir Müslüman mucit, makine mühendisi, matematikçi ve otomasyon öncüsüydü. Son derece gelişmiş otomatlar (kendi kendine çalışan makineler) tasarlamasıyla tanınan, su gücüyle çalışan saatler, karmaşık mekanik hayvanlar, otomatik insansı robotlar ve karmaşık hidrolik sistemleri zamanımızın yüzyıllar öncesinde yaratmıştır.
Öncü çalışmaları, dişliler, krank milleri ve su yükseltme cihazları da dahil olmak üzere 50'den fazla devrim niteliğindeki mekanik icadı ayrıntılarıyla anlatan başyapıtı "The Book of Knowledge of Ingenious Mechanical Devices" Dahiyane Mekanik araçlar hakkında kitap" da titizlikle belgelenmiştir. Bunların çoğu modern robotik, yapay zekâ sistemleri ve otomasyon teknolojisinin temel bileşenleri haline gelmiştir. Özellikle krank mili mekanizması, içten yanmalı motorları ve modern makineleri etkileyen, bir yenilikti.
Uzun araştırmalarım sonucu sadece Eski Yunan'da görülebilen bu makineler için kimden eğitim aldığı konusunda bir bilgiye ulaşamadım. Küçük yaşlarda makine merakı onu makine mühendisi olmasını sağlamıştır.
El Cezeri, kendisinden yüzyıllar sonra yaşayan Leonarda Da Vinci (1452-1519) gibi bir dâhidir. Leonardo çalışmalarında El Cezeri'in çalışmalarından çok etkilenmiştir. Onun bugüne gelen çizim ve defterlerinde görülmektedir.
Şu da üzücüdür yaşadığı çevrede onun çalışmalarını takip eden olmamıştır.
El Cezeri yaklaşık 50 civarında dahice planlanmış makine (robot) icat etmiştir. Bunlar arasında su saatleri, pompalar vs bulunmaktadır.
Yazıma buluşlarından Abdest Aldıran Robot ve Mey Dolduran Robot eklenmiştir.