KUM ZAMBAĞI
Dünya genelinde koruma altına alınan kum zambağının ticari maksatla sökülmesine getirilen ceza bir servet değerinde olup ülkemizde de koruma altına alınmıştır. Kum zambağı, nergisgiller familyasına ait, kıyı kumullarında yetişen soğanlı bir bitki türüdür. Çiçeklenme zamanı Ağustos ve Ekim ayları arasındadır. Tüm Akdeniz ülkelerinde ve Karadeniz'in güney kıyılarında yetişir. Sinop Sarıkum tabiat koruma alanı da buna bir örnektir. Türün nesli tehlike altındadır. Türkiye'de bulunan zambakların ülke dışına çıkarılması suçtur. Türe zarar verecek en önemli tehdit, kıyı bölgelerinde hızla yayılan yazlık konutlardır. Kıbrıs'ta askerlik yaptığım dönemlerde (1977-1979 yılları) sahil boyu kum zambağını çok defa görmüşlüğüm vardır. Ayrıca Bodrum Fener sahili ve Sarıgerme kumsalında da gördüm. Güzel Muğla'mızın birçok sahilinde ve kumsalında da türüne rastlanılmaktadır.
Çok güzel bir görünüme ve hoş bir kokuya sahiptir. ''Güzellik başa bela''dır. Öyle ki güzel olan hep kıskanılır ve bu yüzden ağır bedeller öder. Efsaneye bayılırım ve okumayı da çok severim. Kum zambağı efsanesini de okudum. Deniz köpüğünden yaratılmış efsanevi aşk ve güzellik tanrıçası Afrodit , kendisini çok seven Adonis'i kıskandığı için, en az kendi kadar güzel bir prenses olan ''Pancratium Maritimum''un gemisini fırtınada batırır. Gemisi Akdeniz'in mavi sularında kaybolan prensesin yüzerek kıyıya çıkması üzerine, Afrodit'in onu bembeyaz bir kayaya dönüştürdüğü rivayet edilir. Her yıl beyaz çiçekler açarak sahilleri süsleyen nadide kum zambakları adını bu prensesten alır.
Bu mit doğru mu? Bilinmez! Ama, kum zambaklarının güzelliğiyle görenleri büyülediği aşikar. Üstelik geceleri yaydığı hoş kokunun tarifi imkansız olup tarifle anlatılamaz. Bu bitkinin oldukça enteresan bir başka özelliği de ilaç yapımında kullanılmasıdır. Geniş ve uzun şeritli yaprakları, beyaz çiçekleri ve 40-50 cm boyu ile dikkat çeken kum zambağının soğanları 20-30 cm derinde olduğundan yazın susuz kalmazlar. Hem susuzluğa hem de hafif donlara dayanaklı olan bu hoş kokulu çiçek, nemli topraklarda hayat bulur. Ülkemizde yasalarla koruma altında olmasına karşın her geçen yıl sayıları azalmakta ve hızla yok olmaktadırlar. Bu hoş kokulu güzel görünümlü kum zambakları, ülkemizde her daim korunmalıdır. Umarım yaşatılır da gelecek nesillere miras olarak bırakılır.