1936'DA BASILMIŞ MUĞLA'NIN YILLIĞI KİTAPÇIĞI


Özel İdare tarafından yaptırılan Muğla-Milas-Kulluk yolu vardı. Henüz şose halinde bile olmayan Milas-Bodrum, Muğla-Köyceğiz, Muğla-Fethiye,Muğla-Denizli  soselerinin yerleri yeni açılmıştır.

Fethiye-Bodrum, Kaş, Muğla-Denizli yolları yapılıyor.

İlin limanları ise Küllük, Bodrum, Gökabat, Marmaris, Köyceğiz, Fethiye limanlarına vapur uğramaktadır.

Bozüyük ılıcası sıcaklığı 35 derecedir. Romatizmaya iyi gelir. Girmenin bulunduğu yerde Vali Erol Çakır döneminde Gökova Maden suyu işletmeye açılmış, daha sonraki yıllarda kiraya verilmiştir. Daha sonraları Muğla Büyükşehir'e devredilmiştir.

Gökbel maden suyu hazım güçlüğü çekenlere iyi gelir.

Köyceğiz Ilıcası  cilt hastalıkları ve romatizmaya iyi gelir.

Kaya Kaplıcası sıcaklığı 38 derece olup ciğere ve asabi hastalıklara iyi gelir.

Gebeler Ilıcası, 33 derece cilt hastalıkları ve romatizmaya iyi gelir.

Karaada Ilıcası, 15-28 derecedir. Romatizmaya iyi gelir.

İlin bir yakası Ege Denizi ile çevrilmiş öteki yakası da Aydın-Denizli-Antalya illeri sarılmıştır.

Küllük-Bodrum, Marmaris, Fethiye gibi limanlarından gidiş gelişler yapılmıştır.

İlimizin maden ihracatı krom ve zımpara madenleri ihraç ürünüdür.

Toprak mahsulleri ürünleri 1935 yılı üretimleri ile hayvan mahsulleri, orman üretimi, meyva ağacı ürünleri, madenler, deniz ürünleri, arı ürünleri ayrı listelerde verilmiş olup ihraç olan ürünler için ayrı listede verilmiştir.

Görüldüğü gibi 1936 yılında hazırlanan bu kitapçık Muğla ilinin o zamanki durumunu göstermektedir.

Bu kitapçığı sahiplenerek gün yüzüne çıkaran sahaf Veli Sevimli arkadaşıma çok teşekkür ediyorum.

İyi ki varsınız, siz olmasaydınız, o kitapçık unutulup gidecekti, yok olacaktı.

Biz de kitapçığı haberimiz dahi olmadan yaşayıp gidecektik.

Geçenlerde elime 1936'da basılmış il yıllığı geçti. İzmir Marifet Basımevinde basılmış. Vali M.Recai Güreli döneminde muhtemelen  encümen mümeyyizi  Zekai Eroğlu'nun kitapçığı elime geçti, Zihni Derin İşhanının karşısındaki   sahaf   Veli Sevimli'nin işlettiği  dükkanda. Mahmutoğlu İşhanı'nda giriş katında, dipteki iki dükkanı ağzına kadar doldurmuş, Sahaf Veli Bey. İhtiyaç sahipleri burada buluyorlar, aradıklarını.

1938 yılında basılmış "Cumhuriyetin 15.Yılında Muğla " kitabına hazırlık olmak üzere. Onu da o zaman kültür müdürlüğünden alıp fotokopi yaptırarak sahip olmuştum.

Kitapçık Atatürk fotoğrafıyla başlıyor. Daha sonraki sayfada Başbakan İsmet İnönü var.

Muğla İlinin Çok Kısa Tarihi ile başlıyor kitapçık. Tarih ilk olarak Kayralıları yazıyor.

Bunlar da Girit'ten gelmişlerdir. Giride Tiroyadan, ondan önce ortaasyadan gelen oymaklarla gelmişlerdir, deniliyor  Karyalılar Yunan değildir. Ünleri bütün Asya ve hatta Mısıra kadar gitmişti.

Meşhur Türk kadın savaşçılar (amazonlar) epey süre hüküm sürdüler.

İlimiz hakkında Avrupa eserlerinde bir çok bilgi vardır. Asıl Türklere ait bilgiler yer altında yatıyor. Menteşe oğullarına gelinceye kadar ilimiz Karya olarak anılıyordu.

Ondan sonra Selçuk Oğulları bağlı olarak Menteşe Beyliği oldu.

Yıldırım Beyazıt döneminde Osmanlılar eline geçmiştir. Cumhuriyete kadar sürmüş olan Mogulla adından sonra Muğla adını almıştır.

İlimizin bir çok ve değerli harabeleri vardır.

 Muğla Ilı Anadolu yarımadasının batısındadır.

Kuzeyinde Aydın, doğu kuzeyinde Denizli, doğuda Burdur ve Antalya illeri vardır. Batısını ve gün batısı Ege Denizi çevirir.

Ilı toprak genişliği 12700 kilometre karedir. Nüfusu 175390 dır. İl topraklarının çoğunu yeşil çam ormanları kaplar.

Sayısız koylar, körfezler, girinti ve çıkıntılar dantela gibi süslemiştir. Alanda 164000 hektar   ormanı vardır. Bunun da yüzde yetmişi çam ve beşi meşedir.

Ekilen toprakların genişliği 26742 hektardır. Yazları sıcak, kışları ılıktır. Bol yağmur alır.

Temmuzda 33-35 derece, soğuk kış günlerinde 3-4 derece, az olarak da 9 derece olur. Bol yağan yağmur Türkiye'de Rize'den sonra ikincidir.

Muğla İstanbul'dan sonra ılıman iklim gösterir. Marmaris, Datça kazaları Rodos iklimi gösterir.

İlimiz içinde Dalaman, Eşen, Yuvarlak, Irmak,  Kamış, Milas, Nam nam Çayları vardır.

Köyceğiz ve Bafa Gölleri vardır.

İki gölde mühim balık kaynağıdır. Ayrıca dalyanlar vardır.

Ürün ekimi son baharda başlar. Bazı yıllarda Şubata Marta kadar sürer. Üzüm ve bostan elde edilir.

Sahillerde limon, portakal, mandalina yetişir.

Narenciye son senelerde çok ilerlemiş ve Türkiye piyasalarında ün salmıştır.

Her kazada zeytin ağaçları vardır. Fakat bunların çoğunu deliceler teşkil eder. Son yıllarda aşılamaya önem verilmiştir.  Limon, mandalin, Japon muşmulası, Amerika kabağı,  harnup, hurma, zeytin, incir, üzüm, şeker kamışı, patetes, yer fıstığı, susam, keten, kenevir, pamuk iç bölgelerde üzüm, nar, vişne, kiraz, armut, elma, ayva, incir, badem yetişir.

Sandras Dağı 3000 metre, Pırnaz Dağları 1910 metre, Kızılbel Daği 1366 metre, Akdağ Daği 3006 metre, Kıran Dağları 1200, Mendos Daği 1670, Göktepeler Dağı 1806, Kiran Dağları 1018, Kartaltepe 1180, Datça Silsilesi en yüksek yeri 1091, Marçalı Dağı 1200, Beş Parka dağı, Gökbel Dağı, Balanya Daği 1300 metre, Oyuklu Dağı 1550 metredir.

Muğla-Aydın yolu eski İzmir Valilerinden Hasan Fehmi Paşa tarafından yaptırılmıştır. İlk şose yoldur. Bu yol Aydında başlar, Gökova'da biter.

YAZARIN DİĞER YAZILARI