(1923-1960)
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Fen ve Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bayram Akça'nın, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumunun Atatürk Araştırma Merkezinin yayınıdır.
Geçen hafta Ezo Sahaf sahibi Veli Sevimli bu kitabı elime tutuşturdu. Önceki yıllarda kitabı incelemiştim. Muğla ile ilgili herşey vardı, kitapta.
Kitap Atatürk Araştırma Merkezi tarafından, Ankara'da bastırılmış, 262 sayfa. 4 bölümden oluşuyor.
Şehrin adının nereden geldiğinden başlıyor.
Türk hakimiyetinden önceki Muğla, Türk Hakimiyetindeki Muğla ile devam ediyor.
Selçuklular, Beylikler ve Osmanlı Dönemleri, Milli Mücadele Dönemi kitabın giriş bölümünü oluşturuyor.
Muğla'nın İdari Yapısı ve Nüfus bölümünde Osmanlı Dönemi ve Cumhuriyet Dönemi, nüfus kısmında Milli Mücadele, Cumhuriyet Dönemi, Muhacir Mübadele-İskan, Rumlar, Türkler diye geçiyor.
İkinci Sosyal Hayat ve Siyasal Gelişmeler bölümü geliyor.
3.Bölüm Eğitim ve Kültür Bölümünde, Osmanlı Devletinin Son Dönemlerinde Muğla'da Eğitim bölümünde Muğla Merkez İlçe'de 33 medrese varmış. Bunların 14'û merkezde,7 si nahiyelerde ve 12'si köylerde. Tanzimatla birlikte Muğla'da 1864 yılında 1 Rüştiye Mektebi (ortaokul) açıldı. 1870 yılında Hoca Mustafa Efendi Kütüphanesi kurulmuş.
Rüştiye 1892'de Odası oldu. İdadi olarak Koca Mustafa Efendi İlkokulu olarak devam etmiş.
İdadi, Pembe Ana tarafından eski yerine taşındı. Mutasarrıf Müştak Bey, 2. Mahmut zamanında Askeri Kışla onarımdan geçirilerek bugünkü duruma getirilmiş. 1922'de İdadi, Liseye, 1925'de Ortaokula çevrilmiş.
Muğla Kız İlk Öğretmen Okulu, Ortaokul ve Kız Enstitüsüne dayalı olarak açılmış.
Millet Mektepleri 1928 yılında kabul edilen harfleri ile Halk Okuma Odaları ile Köy Yatı Mekteplerinden oluşuyordu. Millet Mekteplerinin Muğla'da kurulması Vali Cemal Bey'in başkanlığında oluşan heyetle sağlanmış.
Hoca Mustafa Efendi Kütüphanesi 1836 yılında Şeyh Camii Şeridi yanındaki bir zamanlar noter olarak kullanılan odada kurulmuş. Şimdilerde kapatılan kütüphanede bulunan eserler Muğla dışındaki kütüphanelere verilmiş.
1948 yılında İstanbul'da bulunan Muğla'lılar tarafından Muğla Okutma Ve Yardım Cemiyeti kurulmuş. İstanbul Marmara Lokalinde yapılan kongrede Sedat Katırcıoğlu başkanlığa, başkan vekili Ali Terzibaşoğlu seçilmiş. 2 Ağustos 1955 tarihinde Tahir Keskin başkan, Esat Caner başkan vekili olarak seçilmiş.
1925 yılında Muğla'yı ziyaret eden Darülfünun heyetince bir konferans verildi.
Muğla Halkevi İlk açıldığı yıl bu şubede 1 avukat, 9 öğretmen, 7 tüccar, 6 sanatçı ve diğer mesleklerden 8 kişi olmak üzere 31 kişi görev aldı. Muğla Halkevi Spor Şubesi 1933 yılında açıldı. O yıl 124 erkek üyesi vardı. Jimnastik, Güreş, Atlı Cirit, Boks, Deniz Sporları, Dağcılık ve Kayak, Avcılık, Bisiklet yarışları ve Milli Rakslar gibi beden terbiyesi hareketleri düzenlemekti. 1935 yılında 6 futbol maçı tertipledi. Bu şube 1937 yılında 7 spor gezisi düzenledi. 1947 yılında da Muğla'dan Marmaris'e giderek yüzme, yelken ve kürek yarışmaları düzenlendi, dereceye girenler ödüllendirildi. 1921 yılında Parti müfettişi olarak gelen, Zorbazadelerin kızı ile evlenip kalan Baha Bey tarafından film oynatıldı. İzmir ve İstanbul'dan getirilen tiyatrolar da temsil gösteriliyordu. 1930 yılında Baki Soydan Kurşunlu Caminin ön tarafında, Özel İdareye ait Klüp Sinemasını açmış. Sinemayı Mustafa Bumin işletmiştir. Muğla Valisi Recai Güreli tarafından gezici sinema matinesi getirildi, köylere eğitici ve eğlendirici filmler götürülmüş.
1963 yılında ise Zeybek Sineması açılmış. Ahmet Zeybek tarafından işletilmeye başlanmış. Aynı yerde şimdiki Gölcüklü İşhanının yerinde Yazlık Zeybek Sineması vardı.
30 Haziran 1919 tarihinde Muğla'da yayın hayatına başlayan Menteşe Gazetesi'nin sahibi Hafız Sabri Bey'miş. Menteşe Gazetesi yedi sayı çıkmış. İtalyanların işgaliyle 23 Temmuz 1919 da son verilmiş.
Akyol Gazetesi 29 Ekim 1925 yılında Milaslı Hüseyin Necati Çiller tarafından çıkarılmıştır.
12 Ocak 1927 tarihine kadar yayın hayatına devam etti.1944 yılında tekrar yayınlanmaya başlamış.