Cumhuriyet Gazetesi'nin 17 Ağustos 2025 günü Pazar Ekinin 3.üncü sayfasında Saduman Halıcı Köprübaşı' nın Vatan, Millet, Sakarya adlı yazısını konuyu ele aldım.
"17 Ağustos 1921...
Yunan ordusu dört gündür yürüyor. Eskişehir ve Seyitgazi doğusunda bulunan üç kolordusu 14 Ağustos şafağında çıkmış yola. Şaşırtmak için Türkleri, dosdoğru Sakarya Nehri'ne yürüyor kolordular. Embros (Ileri) Gazetesi'nin savaş muhabiri Vutyeridise göre "Hürriyet ve medeniyete karşı kapılarını kapamış bir barbara karşı savaşmaya gidiyor" bu ordu. O gün hızla yönünü güneye kırar Yunan ordusu. Güneyden saldıracaktır Türklere.
Aynı saatlerde Mustafa Kemal ciğerine saplanan ağrıyı unutmuş, tedavi için Ankara'dan cepheye döner. Yunan, Türkün ciğerine sungusunu saplamak üzere. Ankara önleri mahşer yeri gibi. Şehirler karması gibi ülkenin dört bir yanından cepheye karınca kararları sevk ediliyor. 5.Tümen Gaziantep'ten yola çıkmış. Albay Sıtkı Ülke' nin 9.Tümen'i Maraş'tan, Albay Kazım Özalp'in Mürettep Kolordusu Kocaeli'den, Binbaşı Hüseyin Avni'nin 42.Alayı Giresun'dan yetişir cepheye. Topal Osman Ağa'nın 47. Alayı, Koçgiri Ayaklanmasını bastırıp gelmiştir. Meclis Muhafız Taburu ise 18'inde çıkacaktır yola.
20 Ağustos...Mangal dağı asıl savunma mevzimizin içindedir. Savunma görevini alan 5.Tümen o gün başlar hazırlığa. Siper kazılacaktır ama neresi kazılacaktır ki? Toprak yok gibidir. Koca koca kayalarla kaplıdır dağ. Diz kapağını geçmeyen hendekler kazılabilir ancak. Toplanabilen taş, toprak ne varsa yığarlar hendek önüne. Olduğu kadar.. Üç gün boyunca kazma kürek sallar Mehmet ama düşman ateşinden korunacağı siper kazamaz çoğu yerde. Şükreder Mehmetler, doğanın kendilerine hazırladığı yeni oyundan habersiz.
23 Ağustos...Sabah yağmur başlamıştır. Öğlen şiddetlenir sonra fırtına. Rüzgar güneyden, Türk siperlerine ederken Yunan'ın 1.Tümeni Mangal dağına 1200 metre metre uzaklıktadır. Üç kat üstündür Yunan. Saatler 17.00'yi gösterir ama
etraf zifiri karanlıktır. Gök gürültüsü, fırtına çıkmıştır. Türk siperleri darmadağındır ve düşman 500 metre mesafededir. Sakarya Meydan Muharebesinin başladığı noktadadır Mangal Daği. Saatler 20.30'u gösterdiğinde fırtınanın ortasında süngü hücumları, bomba muharebeleri siperden sipere uzanır. Bini aşkın Mehmet in düştüğü siperlerdir bunlar. Yunan'a
geçer. Yunan'i o siperden çıkarmak için karazipkali Giresun yiğitleri gönderilir. Topal Osman Ağa'nın 47.Alayı'dir o. Mevzileri saatlerce savunur yiğitler. Onlar toprağa, dağ Yunan eline düşer.
25 Ağustos 1921...Yunan hedefi Türbetepe. Gecenin körü, daha tan ağarmamış. Yunan 2.Tümeni 15.Türk Tümeni bölgesine yönelirken 1. ve 12. Tümenleri Turbetepe'ye saldırır. 15. Tümen'in kurmay başkanı Binbaşı Ihsan onlarca timden biridir. 7.Tümen'in komutanı Yarbay Ahmet Derviş de Türbetepe'dedir. Çabalar tepeyi savunmak için. Çok yitik verir. Tümeni yok olmak üzereyken çekil emrini alır. Sabah Yunan bayrağı dalgalanırken tepede komutanın tek derdi o tepede cansız bıraktığı yiğitleridir.
26 Ağustos...Yunan topçuları yine sahnede, hedef 15.Tümenininin mevzilendiği İkiztepeler Mehmet siperdedir. Tepede güneş, kurutur kursağını. Matarasından alır bir yudum, ferahlatmak için boğazını. Ne mümkün. Hamam suyu gibi. O hayıflanırken yağmur başlar. Topçu yağmuru bu. Mehmet bir yudum daha alır bu kez hayıflanmadan matarasından. Son yudumdur kimileri için. Yunan topcusu keser ateşi, piyadesi harekete geçer. Siperlerde canlı yok varsayımıyla dağınık, ulu orta ilerler. Aniden patlar tüfek ve makineli tüfek. Yere serilir ilk hat Yunan. Gerideki kaçar. Yunan topçusu başlar yeniden ateşe. 15.Tümenin Mehmetleri yüzü köyün yatar toprağa. Kimi çoktan kavuşmuştur Allah'ına. Kimi sürünerek yaklaşır dostuna. Bakar yarası hafif, sarar yarasını. Bakar yarasına ağır geriye sürükler kendisiyle birlikteler mı, diye. Onların gözlerini kapatır Mehmet, mermilerini ve matarasını alır, öylece bırakır. Yunan piyadeleri yeniden yaklaşır İkiztepeler'e. Uyanık davranır bu kez. 15-20 metre koşar sonra yere yatar, sonra yine sıçrar.