Türkiye Sakatlar Derneği Bodrum Temsilciliği'ne ziyaret sözümüzü bu hafta gerçekleştirme fırsatı buldum. Dernek başkanı Esma Ezenel ile yaşanan sorunlar üzerine sohbet ettik.
Türkiye Sakatlar Derneği 1960 yılında kurulmuş olup 1963 yılında kamuya yararlı dernek statüsü almış ve yurt genelinde 65 şube ve temsilcilik ile engelli hakları konusunda hak temelli hizmet veren bir sivil toplum kuruluşu.
Türkiye Sakatlar Derneği TSD Genel Başkanı Şükrü Boyraz ve Genel Sekreter Yılmaz Demirel, 10-16 Mayıs Engelliler Haftası kapsamında yaptıkları açıklamada engellilerin gözden çıkarıldığını dile getirmişlerdi.
Bunu da konuştuk sayın Ezenel ile.
ACİL VE AFET DURUMLARINA HAZIR DEĞİLİZ
TSD'nin 1778 engellinin katılımıyla Türkiye genelinde yaptığı araştırma sonuçlarına göre, engellilerin %91,9'u afet durumunda yönlendirilecekleri toplanma ve geçici barınma alanlarının kendileri için erişilebilir olmadığını, %45,2'si ise afet ve acil durumlara karşı hazırlıklı olmadıklarını ve endişeli olduklarını belirten Ezenel 5 başlıkta derledikleri sorunları şu şekilde özetledi;
DEPREM GERÇEĞİ İLE YÜZLEŞMELİYİZ
1. Engelli raporlarının verilmesine yönelik yönetmelikte sürekli yapılan değişiklerle, yasa'da temel alınan uluslararası standartlardan uzaklaşıldığı; engellilerin kağıt üzerinde engelli olmaktan çıkarıldığı, bakıma muhtaç olanlara desteğin kesildiği,
2. Gerek İş Yasası'nda gerekse Devlet Memurları Yasası'nda belirlenen kotalara uygun engelli istihdamı sağlanmadığı; 2022 sayılı Yasa kapsamında çalışamayan engellilere verilen devlet desteğinin ise aile geliri hesabıyla uygulanmadığı ve bu durumun destek almayı engellediği,
3. Sağlık Uygulama Tebliği ile hem erişilebilen ilaç sayılarının azaltıldığı, hem de engellilerin yaşamını sürdürmesi için zorunlu olan ortez, protez, tekerlekli sandalye, akülü tekerlekli sandalye, işitme cihazı, sonda, kolostomi, ülostomi gibi yardımcı tıbbi malzemelerin alınmasının olanaksız hale geldiği,
4-Cihazların piyasa fiyatlarının kur ve enflasyon artışları nedeniyle arttığı, devlet desteklerinin yıllardır güncellenmediği ve bu nedenle engellinin karşılamak zorunda kaldığı miktarın ödenemez düzeye ulaştığı,
5-Sürücü belgesi alımının zorlaştırıldığı, araç alımı desteğinin kısıtlandığı,engellinin emeklilik koşullarının sürekli değiştirilerek zorlaştırıldığı, birçok engelli emeklinin kazanılmış haklarının iptal edildiği,
6-23 Nisan'da yaşanan deprem sonrası Türkiye'nin bir kez daha deprem gerçeği ile yüzleştiği ve bu konuda engellilere yönelik bir düzenlemeye ihtiyaç olduğu..
Sayın Ezenel ile sohbetimizde bir örnek verdi.Ağır engelli ve yaşlıya aylık bir paket bez verildiğini ve paketin içinde 30 adet bez olduğunu söyledi.
Sosyal devlet olma gereği bu ihtiyacın tamamen devlet tarafından karşılanması gerektiğini çünkü engelli vatandaşın alım gücünün olmadığını dile getirdi.
AFET VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNDE EN KIRILGAN GRUP
Engelli bireyler, afet ve iklim değişikliği kaynaklı riskler karşısında en kırılgan gruplar arasında yer almaktadır. Afet anlarında bilgiye erişim, tahliye, barınma ve temel hizmetlerden yararlanma gibi hayati alanlarda ciddi engellerle karşı karşıya kalmaktadırlar.
Ayrıca iklim değişikliğine uyum süreçlerinde engelli bireylerin deneyimlerinin, ihtiyaçlarının ve çözüm önerilerinin göz ardı edilmesi, hem hak ihlaline yol açmakta hem de toplumun genel afet direncini zayıflatmaktadır. Bu nedenle afet yönetimi ve iklim politikalarının her aşamasında engelli bireylerin aktif katılımını, güvenliğini ve erişimini sağlamak amacıyla bir yasal düzenlemeye ihtiyaç duyulmaktadır.
Yerel yönetimler, kamu kurumları ve sivil toplumun iş birliğiyle hazırlanacak sivil katılımı hedefleyen özel eylem planları bu sürecin etkili, bütüncül ve hak temelli bir şekilde yürütülmesini sağlayacaktır.
YASAL DÜZENLEME VE ÖZEL EYLEM PLANI ŞART
Afet ve iklim değişikliği kaynaklı risklere karşı engelli bireylerin korunması, bilgiye erişimi, tahliye planlaması, kentsel altyapıların erişilebilirliği ve katılım süreçleriyle ilgili gerekli önlemler alınması için yukarıda bahsettiğim yasal düzenlemeye ihtiyaç var.
Bu konuda engelli anneleri ve gönüllüleri derneğinin kanun teklifi çalışmalarını Meclis'te grubu bulunan partilere kanun taslağı olarak ilettiğini biliyoruz.
İklim değişikliğine uyum politikaları ve eylem planları hazırlanırken engelli bireylerin ihtiyaçları ve görüşleri dikkate alınarak yerel yönetimler, sivil toplum örgütleri ve ilgili kamu kurumlarının ortak katılımıyla, sivil katılıma dayalı özel eylem planları hazırlanmalıdır.
20 YILDIR ERTELENEN ULAŞABİLİRLİK,ERİŞİLEBİLİRLİK KANUNU YÜRÜRLÜĞE GİRMELİDİR
2005 yılında çıkartılan 5378 sayılı erişilebilirlik, ulaşabilirlik kanunu 20 yıldır erteleniyor.
Afetlerde ve çevresel krizlerde en kırılgan gruplardan biri olan engellilerin korunması sosyal eşitlik ve hak temelli kamu politikalarının temelidir. Engellilere yönelik özel eylem planlarının oluşturulması, sivil katılım mekanizmalarının harekete geçirilmesi ve tüm paydaşların sürece dahil edilmesi elzemdir.20 yıldır cumhur ittifakının ertelediği erişilebilirlik ve ulaşabilirlik kanunu da bir an evvel yürürlüğe girmelidir.