KORONAVİRÜS-3
Not: Koronovirüsle ilgili bilgileri doğru yerden öğrenirsek, yanlış ve kulaktan dolma bilgilerin önüne geçmiş oluruz. Bu yazı dizisini okuyacağınızı umut ediyorum! Bu vesileyle sağlıklı günler geçirmenizi dilerim.
Saygılarımla.
KORONAVİRÜS SALGINI: GERÇEKLER KOMPLOLAR
Virüs evriminde korkutan gelişmeler
(Herkese Bilim Teknoloji Dergisi, Sayı: 202, 7 Şubat 2020)
Yazan: Haluk Ertan
Virüsler neden tehlikeli patojenlerdir?
Virüsleri insanlar için tehlikeli yapan özelliği, genetik yapılarının değişime açık olmasıdır. Bu şu demektir: Örneğin bir bakteri ya da insan hücresi çoğalırken önce genetik meteryalini yani DNA'sını sentezler. Bu işlemde eski DNA, yenisinin sentezinde kalıp olarak kullanır. Kopyalama sırasında hata olmasın diye de geriye dönük kontrol yapılır. Bu sırada hataların tümü olmasa da büyük bölümü düzeltilir. Böylece canlıların taşıdığı genetik şifre yani biyolojik özellikleri, soydan soya olabildiğince sabit halde korunur.
Fakat virüslerde kontrolü yapacak bu mekanizma çok yetersiz olduğu için virüs çoğaldıkça fazla sayıda kopyalama hatası (yani mutasyon) genetik yapısına katılır.
Bu genetik değişikliklerin bazısı virüslerin yeni beceriler kazanmasına yol açar. Söz gelimi, virüsün hastalık yapma ve öldürücülük kapasitesi artabilir, hatta farklı canlılara sıçrama yetisi gelişebilir. Daha da kötüsü bu yolla, kendisine karşı geliştirilen ilaçlara ve aşılara kolaylıkla direnç kazanabilirler. İşte virüslerin geçirdiği bu süreç bilimsel açıdan biyolojik evrim olarak tanımlanır. Salgına neden olan bütün virüsler bu yollardan geçerek başımıza dert olmuşlardır.
2019-nCoV salgınında son durum
WHO'nun bildirdiğine göre, 3 Şubat 2020 tarihine kadar, 14.441'i Çin'de olmak üzere tüm dünyada saptanmış hasta sayısı 17.205 kişidir. Bunlardan çoğunluğu 50 yaş üstü ve (astım, diyabet, kalp hastalığı gibi) kronik bir rahatsızlığı bulunan 360 hasta yaşamını kaybetmiştir (ölüm oranı %2.1'dir). Wuhan koronavirüsü şu anda 27 ülkeye ulaşmıştır.
Bu arada iyi bir haber, görüldüğü kadarıyla hastalığın insandan insana bulaşması ve öldürücülüğü "şimdilik" yavaştır. Hastalık, virüs almış her beş kişiden sadece birinde şiddetli seyretmektedir. Fakat virüsün, karantina önlemlerinin zayıf olduğu bir bölgeye sıçraması halinde bu durum aniden değişebilir. Zaten şu anda WHO, 2019-nCoV salgınının bir "Uluslararası Halk Sağlığı Sorununa" dönüştüğünü ilan etmiştir.
Hastalığın belirtileri
Yüksek ateş, kuru öksürük, baş ağrısı, solunum güçlüğü ve -ileri aşamada- gelişen şiddetli zatürre ve akciğer ödemi hastalığın yaygın klinik belirtileridir ve hastalarda akyuvar sayımı düşüktür. Virüs alındıktan 2 ila 14 gün içinde bu şikâyetler görülebilir. Virüsü kapanların önemli bölümünde hastalık, ya belirti vermeden ya da hafif şekilde atlatılırken, kimilerinde akciğer ve böbrek tahribi yoluyla ölüme neden olmuştur.
Çinli virologlar, hasta ağızlarından alınan bütün sıvı örneklerinde virüsün bulunmasına dayanarak, infeksiyonun hava yoluyla da yayılabileceği görüşündedir. Eski koronavirüs salgınlarında etken olan virüslerin dış ortamda, birkaç gün aktif kalabildikleri bilinmektedir. Hâlbuki İnfluenza A virüslerinde bu süre birkaç saati geçmiyordu. Yani hijyen önlemleri bu kez daha önemli.
Not: Devam edecek
Derleyen: Kemal GÜRBÜZ
19.02.2020