Not: Koronovirüsle ilgili bilgileri doğru yerden öğrenirsek, yanlış ve kulaktan dolma bilgilerin önüne geçmiş oluruz. Bu yazı dizisini okuyacağınızı umut ediyorum! Bu vesileyle sağlıklı günler geçirmenizi dilerim.
Saygılarımla.
KORONAVİRÜS SALGINI: GERÇEKLER KOMPLOLAR
VİRÜS EVRİMİNDE KORKUTAN GELİŞMELER
(Herkese Bilim Teknoloji Dergisi, Sayı: 202, 7 Şubat 2020)
Yazan: Haluk Ertan
Salgınlarla ancak bilim baş edebilir
Canlılarla çalışan herkesin biyolojik evrimi çok iyi anlaması gerek. Halk politikacılardan, mikroorganizmalar üzerine çalışan araştırmacılara ve sağlık kurumlarına daha fazla destek vermesini istemeli. Bulaşıcı hastalıklar konusunda deneyimli ve bilgili bir sağlık ordusuna sahip olduğumuz kesin, ama kriz anında onların ilaç ve malzeme ihtiyaçlarının ne kadar karşılanacağı şüpheli. Virüs tedavisinde kullanılan modern ilaçların üretimi konusunda tam bir dışa bağımlılık mevcut! Virüs tiplerinin moleküler tanımlanmalarını yapacak yetkin mikrobiyologlarımız bulunmakta, fakat gerekli cihazların ülke genelinde yaygınlaşması sağlanmalı. Böylece her örneğin analiz için İstanbul ve Ankara'ya gönderilip, zaman kaybı yaşanması önlenmeli.
Ders alınmayan hatalar insanın peşini hiç bırakmaz. Milyonlarca insanı daracık şehirlere sıkıştırmak, yüz binlerce kanatlı hayvanı tabut benzeri kümeslerde, hızlı büyümeye zorlamak, geleneksel yaşam ve beslenme tarzından kalma kimi zararlı alışkanlıkları şehirlere taşımak, halk sağlığını önemsemeyen politikacıları baş tacı etmek, bilimsel araştırmaya yeterli para ayırmamak, bilgili ve bilinçli olmak yerine, kaderciliğe ve cehalete sarılmak çektiğimiz acıların baş sorumlusudur.
Örnek vermek gerekirse: Wuhan şehrindeki Huanan Deniz Ürünleri Pazar'ında eti için ("bushmeat" olarak) satılan yabani hayvan listesine bakıldığında insanın hayrete düşmemesi imkansız: Yarasa, kunduz, tilki, su samuru, kirpi, fare, kaplumbağa, zehirli yılanlar, kurt yavruları ve daha niceleri. On bir milyondan fazla insanın yaşadığı bir şehirde, "virüslerin doğal konağı" olan bu hayvanlar satılıp, kesilirse, salgını başlamakta geç kaldığı bile söylenebilir.
Anımsanacağı gibi kuş gribi salgını sırasında ülkemizde de akıl almaz boyutta cehalet örnekleri yaşanmıştı öyle ki, "kuş gribi ile tavukların ne ilgisi olduğunu soranlar" dahi çıkmıştı. Tavuğun bir kuş olduğunu bilmeyenlerden, insanda hastalık yapan en tehlikeli virüslerin doğal kaynağının kuşlar olduğunu bilmesini beklemek tabi ki hayaldir.
HAYATTA KALMAMIZ EVRİMİ ANLAMAMIZA BAĞLI
Bu tip salgınların çok önemsenmesi gerekiyor aksi takdirde tarihteki büyük yıkımlarla tekrar yüzyüze kalınması işten bile değil. İnsanlığın hastalık yapıcı organizmaların (virüsler, bakteriler, böcekler) evrimiyle olan yarışı daha uzun yıllar devam edecek. Virüslerin insanları öldürme ya da cezalandırma yönünde bir amacı yok. Onlar sadece varolma savaşında karşılarına çıkan yeni yaşam ortamlarını kullanma çabasındalar.
Her zaman olduğu gibi, bu karanlık süreçte tek güvencemiz bilimin mum ışığı olduğu unutulmamalı.
SON
Not: Bu bilgileri bize ulaştıran Sayın Haluk ERTAN beye başta olmak üzere bu bilgileri paylaşmama izin verev Herkese Bilim Teknoloji Dergisi'nden Sayın prof. Dr. Orhan BURSALI beye ve tüm çalışanlarına teşekkür ederim.
Derleyen: Kemal GÜRBÜZ
19.02.2020