FRİG' de METROPOLİS KATLI YERLEŞİMİ ve KRAL MİDAS.
Değerli okuyucular, Frig Vadisinde başımız havalarda kendimizden geçerek yürüyor ve önemli bir görüntüyü kaçırmamaya çalışıyoruz. Dünyanın ilk katlı binalarının burada yapıldığını görüyoruz.
"Metropolis katlı yerleşim yeri, Avdalaz Vadisi' nin hemen girişindeki kayalık alanın güneydoğu yamacına; ana kayaya oyularak yapılmıştır. Bizans Döneminde (M.S. 5. Yy-12. Yy) a tarihlenen üç katlı yapı, Ayaini' nde yer alan diğer mekânlarla kıyaslandığında yönetim erkiyle ilgili olduğu düşünülen önemli bir yapıdır. Zemin katta duvara oyulmuş geçitle bağlanan bir büyük, diğer ikisi küçük üç mekân yer alır. Büyük mekânın tabanında ahşap direk çukurları ve silolar, duvarlarında hatıl delikleri ve oda organizasyonu ile ilgili paravan izleri görülmektedir. Duvarda kapakla kapatıldığı düşünülen zeminden bir hayli yüksek, küçük özel bir alan bulunmaktadır. Bu odanın sütunlu olduğu tavandaki kesik sütun izlerinden anlaşılmaktadır.
Geçitle bağlanan küçük odadan üst kata geçiş için oturma yeri, toplantıya katılan yönetim erkiyle ilişkili olmalıdır. Yapının merdivenle geçilen tuvaleti bu katta bulunmaktadır. Oturma yerinin karşısında tabanda geniş ve derin silo çukurları yer alır. Salon küçük pencerelerle aydınlatılmaktadır. Bu mekândan en üst kata ayak basma oyuklarından oluşan eğimli bir geçitle çıkılmaktadır. Yerleşmenin en üst katında üç adet mekân vardır. Taban siloların en fazla görüldüğü bu katta, bir alt kattan gelen girişin hemen yanında duvara oyulmuş özel bir alan yapılmıştır. Ortadaki geniş mekânın bir Frig mezarının genişletilmesi suretiyle oluşturulduğu, mekânın bir kısmında görülen beşik çatılı tavanından ve ince işlenmiş duvardan anlaşılmaktadır.
MİDAS'IN KULAKLARI' NI KUYUYA FISILDAYAN BERBER: Tarihin gizemli Krallarından biri de Efsanevi Frigya Kralı MİDAS' tır. Krallığa adım atışı, yaşamı ve ölümüyle birlikte O'nun efsaneleri tarihe damgasını vurmuştur. Hakkında bilinen en yaygın efsane ise Midas'ın Kulakları Efsanesidir. Efsaneye göre müziğin Tanrısı Apollon ve Kır Tanrısı Pan arasında yapılan dünyanın ilk müzik yarışmasında Midas, oyunu Pan' a, diğer yargıç ise Apollon' a verir. Apollon, Midas'a sinirlenip "Güzel müzikten anlamayan bir insana ancak eşekkulakları yakışır" diyerek Midas'ın kulaklarını eşekkulaklarına dönüştürür. Midas, bunu gizlemeye çalışırsa da bir gün berberi Midas'ın kulaklarını fark eder. Ancak bunu kimselere anlatamaz. Bir süre sonra bu içindeki gizi taşıyamaz ve bunu sonsuza kadar içinde taşıyamayacağını anlayınca bir kuyuya gider ve haykırır. Efsaneye göre, kuyu, sulara: sular, sazlara fısıldar ve sonunda Midas'ın sırrı herkes tarafından duyulur. Halk, Midas ile dalga geçmeye, ona hakaret etmeye başlar, gölge oyunları ile onun taklidini yaparlar. Kral Midas, bunlara daha fazla dayanamamaktadır. Tanrı' ya yakarır, O'ndan yardım ister. Tanrı, Midas' ı affeder, fakat onu sessizce öldürür ve mezara gömer. Eşek kulaklı Midas' ın hikâyesi kulaktan kulağa bu güne kadar ulaşır.
ASİLER MEZARI: Kaya oygu, oda mezar tipindeki Asiler Mezarı, Ayazini Köyü'nün girişindeki kayalık alanda, yer seviyesinin yaklaşım 2 metre üstünde yer almaktadır. Anıtsal nitelikteki bu mezar, bölgenin çok önemli bir ailesine ait olmalıdır. Tapınaklara öykünerek yapılan cephe mimarlı mezarın girişi kuzeydoğuya bakmaktadır. Üst cephesi yüksek üçgen alınlık formunda tasarlanmış olup tepe noktasının altında bir kabartma yer almaktadır. Zamanla aşınan bu kabartmanın Medusa ya da Çelenk kabartması olduğu söylenmektedir. Alınlığın altında diş sırasıyla hareketlendirilen arşitrav'(yatay taşıyıcı) vardır. Arşitravın altında neredeyse tamamen kırılarak tahrip edilen iki sütunun(dikey taşıyıcı) izleri görülmektedir. Giriş kapısının üstünde kemerli, yüksek bir alınlık yapılmıştır. Alınlığın içinde olasılıkla kollarını iki yana açmış ayakta duran Tanrıça kabartması olmalıdır, ancak kabartma çok aşındığı için yorum yapmak zordur. Kemerin her iki yanında birbirine bakar pozisyonda (antithetik) iki Frig aslanı kabartması yer almaktadır.
Mezar odasının duvarlarında üç adet arcosoliumlu (nişli kaya oygu tekne mezar), ortasında ise iki adet basit khamosorion(kaya oygu tekne mezar) vardır. Odanın merkezinde, kapının karşısında bulunan arcosoliumlu mezarın üstüne birbirine bakar pozisyonda iki aslan kabartması yapılmıştır. Odanın tavanında bir hilal kabartması, girişin sağ iç tarafında bir kadın, sol iç tarafında ise bir erkek kabartması yer almaktadır. Bu kadın ve erkek kabartmaları olasılıkla mezar sahipleriyle ilişkilidir. İçte, giriş kapısının üstüne, mezarı rahatsız edenlerden korumak için işçiliği nitelikli m
bir Medusa kabartması yapılmıştır. Uzun süre kullanıldığı düşünülen bu mezar, M. S. 2. yy-5. yy. arasına tarihlendirilmektedir.
AVDALAZ KALESİ: Tüf kayaya oyulmuş çok katlı ve çok odalı bir kaya kütlesi olup günümüz apartmanları gibi yerleşim birimi olarak kullanılmıştır. Kaya kütlesinin üst girişinde büyük bir sarnıç, alt girişinde ise mezar odaları bulunmaktadır. Bizanslılar zamanında inşa edilen yerleşim yerinin aynı zamanda kale olarak da savunma amaçlı kullanıldığı bilinmektedir.
Frig vadisindeki kayalara işleme yapılar bunlarla da kalmıyor. Alasma Peri Bacaları ve Kaya Yerleşimi, Peri Bacaları, Frig Açıkhava Tapınakları, Böcü İnleri, Şapeller, Aslankaya, Kapıkaya-1, Kapıkaya-2, Maltaş, Göynüş Vadisi, Urumkuş-Karamusa İnleri, Leylek Kayalığı, Kaya Mezarları, Aslantaş, Yılantaş, Selimiye Kaya Yerleşimleri, Sarıcaova Kaya Mezarları, Kaya Yerleşimleri, Ornaş Kaya Yerleşimi, İnpazarcık Kaya Yerlmeşimi, Ak İn, Memeç Kayalıkları, Alan Ören Mezar Odaları, Ağın Kayalıkları, Ayazini Ören Yeri, Bayramaliler Kayası, Avdalaz Kalesi, Seydiler Kalesi, Demirli Kalesi Tapınağı, Asar Kale. Ve daha niceleri. Hepsini gezmek isterseniz günler, haftalar alacak gibi görünüyor.