KAYNAK YARATMADA BELEDİYE ŞİRKETLERİNİN İŞLEVSELLİĞİ!
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 70. Maddesi ile belediyelere kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında şirket kurabilme hakkı tanınmıştır. Aynı zamanda 71. madde ile de “özel gelir ve gideri olan hizmetlerini” bütçe içerisinde işletme kurarak gerçekleştirebilme hakkına sahip olmuşlardır.
Belediye İktisadi Teşekkülleri(BİT), yerel kaynakların belediyeler tarafından etkin bir Şekilde değerlendirerek, sorumluluk sahalarında kalkınmaya katkıda bulunmaya imkân tanıyan, aynı zamanda hizmetleri daha dinamik bir süreç içinde sunmalarına olanak sağlayan alternatif bir yöntemdir.
Kimi bölgesel hizmetlerin uygulanabilmesi amacıyla belediyeler tarafından kurulmuş ya da idaresinin elde edilmesi şartıyla ortak olunmuş, kendine has bütçeli özel hukuk kişileri biçiminde tanımlanabilir. Belediyelerce oluşturulan, kişisel mal ve hizmet üreten, mülkiyetinin ve denetiminin belediyelerin elinde olması nedeniyle, cari faaliyetlerini finanse eden, dolayısıyla gelirlerinin çoğunu belediye gelirlerinden elde etmeyen girişimler olup; yerel toplumun sosyal yararının en üst düzeyde sağlanması amacına göre kaynak tahsis edilen firmalardır.
Belediyeler, Belediye Kanunu’nun verdiği yetkiye dayanarak şirket kurabilmekte veya mevcut Şirketlere iştirak edebilmektedir. Türk Ticaret Kanunu’nun genel hükümleri de belediyelerin şirket kurmalarına imkân sağlamıştır. Bu yasal dayanaklar çerçevesinde belediyeler, özellikle 1984 yılından itibaren birçok alanda hızlı bir şirketleşmeye yönelmişlerdir. İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük Şehirlerde “Belediye İktisadî Teşebbüsü(BİT)” ortaya çıkmıştır.
Belediyelerin İktisadi Teşekküllerinin Kuruluş şekilleri
Kuruluş, görev ve isleyişlerindeki farklılıklar göz önüne alınarak belediyelerin ekonomik girişimlerini genel olarak şu dört ana başlık altında incelemek mümkündür:
1-Belediye bütçesi içinde veya dışında yer alan işletmeler,
2-Tanzim satış fonları ve döner sermayeli kuruluşlar,
3-Belediyelerin kurdukları ve iştirak ettikleri şirketler,
4-Birlikler ve diğer alternatif teşebbüs yöntemleri.
1.9.1992 itibari ile nüfusu 20 binden fazla olan 275 belediyeyi kapsayan araştırmada, bunlardan 107’sinde toplam 181 adet Şirket olduğu belirlenmiştir. Ülkemizde, belediyelerin şirket kurması veya kurulan bir şirkete katılmaları eskiden beri uygulandığı üzere, yetki 1580 sayılı kanunun belediyelerin görevleriyle ilgili hükümlerinde görülmektedir.
Ancak, bugünkü anlamda, Şirketlerin belediyelerde bir hizmet yöntemi olarak uygulanmasına 1984 yılında Büyükşehir belediyelerinin kurulması ile rastlıyoruz. Başta Büyükşehir belediyeleri olmak üzere, birçok belediye, hizmetlerini daha etkin ve verimli sunabilmek için, işletme, döner sermaye, fon, müessese, birlik ve şirket gibi ekonomik girişim modellerini devreye sokmuşlardır. Çeşitli alanlarda, kendi bünyelerinde Şirket kurmuşlar veya kurulmuş olan Şirketlere dâhil olmuşlardır.
Belediye idareleri, kanunların kendilerine verdiği zorunlu görev ve hizmetlerin ifasından başka, beldenin ve belde halkının umumi ihtiyaçlarını sağlamak üzere her türlü girişimde bulunabilirler. Bu çerçevede, belediyelerin Şirket kurmak veya kurulmuş bir Şirkete dâhil olmak suretiyle bu hizmetleri yerine getirmeleri mümkündür.
Kaynak: Hatipoğlu, Ali Paşa, Belediye İktisadi Teşekküllerinin Hukuki Statüsü ve Tabi Oldukları İhale Rejimi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013
xxx
MİLAS ÖZELİNDE BU KONUDA NELER YAPILABİLİR?
Her yerel yönetimin kendi somut koşullarında gelir getirici tarımsal-sanayi-turizm vb. yerel kaynakları bulunmaktadır. Belediyeler, merkezi yönetimin ve Büyükşehir Belediyesinin göndereceği kaynaklara bel bağlamadan, kuruluşuna öncülük edeceği veya var olan bir şirkete ortak olmasıyla; bu ekonomik değerlerden kendi bütçesine kaynak yaratabilir. Belediyeleri, kendi öz kaynaklarıyla, giderlerini ve yatırım harcamalarını karşılayabilen kuruluşlar haline getirmek gerekiyor…
Milas özelinde ne yapılabilir örneğin;
1- Sofralık zeytin paketleme tesisi kurulabilir,
2- Milas menşeili markalı zeytinyağların pazarlanılması için bir pazarlama şirketi kurulabilir,
3- Milas turizmi için bir tur şirketi kurulabilir,
4- Labranda Su İşletmesi, daha geniş alanda pazarlama yapacak şekilde geliştirilebilir,
5-Güneş enerjisinden elektrik üretilip, devlete satılabilir.