KAR KIRMIZI
Emine Azboz
Emekli Türkçe Öğretmeni olan Yazar Emine Azboz sürekli çalışan ve üreten bir güzel yürek! Meslektaşım, branşdaşım, kalemdaşım da olan yazarımızla bu yıl Tüyap 25. İzmir Kitap Fuarı'nda sevinçle kucaklaştık. Son zamanlarda yaşadığı Datça'dan gelmişti. Biz özlem giderirken eseri KAR KIRMIZI bana gülümsüyordu.
Kitabın sayfalarında hızlıca gezindim önce, sonra da elimden bırakmadan dikkatlice okudum kitabı. 2017 yılında 303 sayfa olarak Kalender Yayınevi'nden çıkmış. Temiz bir Türkçeyle ustaca kaleme alınmış tarihsel bir eser. Konuşur gibi yazıldığı için hemen içine çekiyor okuru. Yazar, bu kitapta Balkanlar ve Rumeli göçmenlerinin hazin hikâyelerini anlatırken savaşların acısını ve savaşlar nedeniyle memleketinden ayrılmanın onulmaz hüznünü gün yüzüne çıkarıyor.
Rumeli, bizim vatanımızdı. Osmanlı'nın Avrupa Kıtası'nda Balkanlarda kurduğu, o dönemde belki Anadolu'dan bile daha cazibeli bir diyar idi. Bugün vatan sınırlarımız içinde olan bazı yerler alınmamışken Rumeli Türk yurduydu. Osmanlı, İstanbul'dan önce fethedip yurt edinmiş Rumeli'yi. Balkanları Türkleştirmek için Anadolu'dan özellikle Konya ve Karaman yöresinin Türk göçmenlerinden aileler getirilerek bu topraklara yerleştirildi. Bu olaya "Şenlendirme" deniliyor. Çok çalışkandı Türk göçmenler. Büyük bir medeniyet yarattılar ve Balkan Yarımadası'nı birbirinden güzel camiler, medreseler, hamamlar, mektepler, çarşılar, köprülerle bezediler. Osmanlı'nın gözbebeği idi Rumeli!
Yabancı bir kitapta 1900'lü yıllarda çizilmiş harita gördüm. Rumeli toprakları üzerinde "TÜRKİYE" diye yazılıydı. Bugün üzerinde yaşadığımız vatanımız ise "ASYA TÜRKİYESİ" diye adlandırılmıştı. Çünkü Osmanlı Devleti, arkasını Asya'ya ve Doğu'ya, yüzünü Avrupa'ya ve Batı'ya dönmüş bir devlet. O kadar ki Anadolu'yu Avrupa'nın yani Rumeli'nin başlangıcı saymış.
Türkler, Osmanlı halklarından olan Yunan, Bulgar, Arnavut, Sırp ve Makedon gibi azınlıklarla yüz yıllarca uyum içinde yaşadılar. Rumeli şehirleri çeşitli dillerin, dinlerin huzur içinde yaşadığı çok renkli bire mozaikti. Ta ki 1900'lü yıllara kadar. Rumeli'de yüz yıllar süren Paxottomanica (Osmanlı Barış'ı) yara almış, Balkanlarda ve Rumeli'de o muazzam mozaik çatlamaya başlamıştır. Batılı büyük devletlerin azınlık halkları kışkırtmasıyla gelişen "Milliyetçilik Akımları" sonucu Rumeli'de huzur kalmaz, dağ taş çetelerle dolar. Önce Balkan Savaşları (1912-1913) başlar. Savaş sonunda Rumeli'nin büyük bir bölümü Yunanistan'ın eline geçer. Osmanlı savaşı kaybetmekle kalmaz, bir vatan kaybedilir. Türkler, Yunan tebaası olmuş, boynu bükük kalmıştır.
Yazar Emine Azboz, "KAR KIRMIZI" adlı kitabını, Balkan Savaşları ve hemen sonrasında 1. Cihan Savaşı döneminde yaşanan Çanakkale Savaşları'nı da içine alan dönemi de yazarak oluşturur. Kitapta anlatılanlar, Balkan Savaşları nedeniyle vatanını terk etmek zorunda kalan binlerce Türk ailesinden biri olan Bulgaristan Türkü bir ailenin kızı Aşime üzerinde yoğunlaşır. Hem Rumeli'deki savaşlar hem Balkan Türklerinin göç yollarında yaşadıkları acılar hem de Türkiye'ye ulaştıktan sonra başlarına gelenler öylesine ustaca anlatılmış ki kitabı okurken çok duygulanıyor ve üzülüyorsunuz.
Edebi bir anlatım içerisinde Benzetme sanatını da kullanan yazarın Bulgaristan Türklerinin kullandığı şiveyle kitabını yazması, dil kültürünün unutulmaması açısından önemli bir hizmettir. Çanakkale Savaşları'nda yaşanan acıların ise Balkan göçmeni bir ailenin evladı olan Yüzbaşı Kamil'in ağabeysi Hayrettin Aga'ya cepheden yazdığı mektuplarla anlatması kitaba ayrı bir duyarlılık katmış. Yazar Azboz'un kitabında türkülere de yer vermesi, Rumeli Türklerinin yüreğindeki acıları sözle değil türkülerle dile getirmesine güzel bir örnektir.
Şurası kesin ki bu kitap okunmalıdır. Okurlarımıza "KAR KIRMIZI" adını taşıyan bu kitabı ille de okumalarını önerirken Emine Azboz'u da bu başarılı çalışmasından dolayı kutlarken sözümü kitaptan aldığım "ÇANAKKALE TÜRKÜSÜ" ile bitiriyorum:
"Çanakkale içinde aynalı çarşı
Ana ben gidiyom düşmana karşı Of gençliğim eyvah
Çanakkale içinde bir uzun selvi
Kimimiz nişanlı kimimiz evli Of gençliğim eyvah
Çanakkale içinde bir dolu testi
Analar babalar ümidi kesti Of gençliğim eyvah"
Firdevs Tunçay
11 Mayıs 2023, İzmir
.