Kudüs hakkında dördüncü bölümde çeşitli Müslüman Arap devletleri ve Osmanlı Devleti tarafından yönetildiği dönemler özetlenecektir.
Bunların daha iyi anlaşılabilmesi için bundan önceki yazılarda olduğu gibi önce olaylar Kronolojik olarak verilecektir.
Kudüs 638 tarihinde Müslümanların eline geçti
·687-691: Emevi Halifesi Abdülmelik tarafından Kubbet-üs-Sahra inşa edildi.
·715: Emeviler Mescid-i Aksa'yı inşa etti.
· 750: Abbasiler şehri ele geçirdi.
· 878: Tolunoğulları şehri ele geçirdi.
·904: Abbasiler şehri geri aldı.
·750: Fatımiler şehri ele geçirdi.
.1009 Fatimi Halifesi Hâkim Kudüs ve ülkesindeki Kilise ve Sinagogları yıktırdı..
· 1192: Aslan Yürekli Richard'ın şehri ele geçirme teşebbüsü başarısızlıkla sonuçlandı.
· 1212: İngiltere ve Fransa'dan gelen 300 haham Kudüs'e yerleşti.
· 1244: Harezmliler şehri Hıristiyanlardan aldı ve böylece şehir 1917'ye kadar İslam egemenliğinde kaldı.
·1260: Şehir Memlûklerin himayesine geçti.
·1347: Şehir tekrar Memlûklerin himayesine geçti.
OSMANLI HAKİMİYETİ 1517-
· 1517: Yavuz Sultan Selim Kudüs'ü Osmanlı himayesine kattı.
· 1535-1538: Kanuni Süleyman şehrini duvarlarını tekrar yaptırdı.
·1705: Yahudi haklarına sınırlamalar getirildi.
·1798: Suriye'yi fethetmek için bölgeye gelen Napolyon Akka'da başarısızlığa uğradı.
·1844: İlk nüfus sayımı: 7120 Yahudi, 5760 Müslüman, 3390 Hristiyan.
·1860: Şehrin duvarları dışındaki ilk Yahudi muhiti kuruldu. (Mişkenot Şa'ananim)
·1917: Edmund Allenby generalliğindeki İngiliz ordusu tarafından Kudüs İngiltere'nin himayesine geçti.
·1918: İbrani Üniversitesi kuruldu. İlk ders Dünya Yahudi Öğrenciler Birliği başkanı Albert Einstein tarafından 1923'te verildi.
·1920: Arap ayaklanmaları başladı.
· 1922-1948: Muhammed Emin el-Hüseyni Kudüs müftülüğüne atandı.
· 1948-1949: 1948 Arap-İsrail Savaşı- İSRAİL DEVLETİNİN KURULUŞU
·1967 Altıgün svaşı ile Kudüs (Jerusalaim) İsrail devleti tarafından alınmıştır.
Kudüs Müslüman ve Araplar tarafından da kutsal bir kenttir. Önceleri kıble (namaza durulan yön) Kudüs'e doğrudur. Sonra Kabe'ye dönüşür. Tüm Müslümanlar Kabe'ye doğru namaz kılarlar
Hazreti Muhammet bir gece Kabe'den Mescidi Aksa'ya gelir ve buradan göğe yükselir. Bu yönden de çok kutsal addedilmektedir.
Müslüman inancına göre ilk Mescidi Aksa'yı inşa eden Hazreti Süleymandır. Yani Mescidi Aksa, 1. Tempel'dir. Müslümanların başka bir dinin tapınağını ilk Müslüman Mescidi kabul edilmesi ve Kudüs'ten göğe yükselmesini tarih ve mantık yoluyla izahı mümkün değildir. Bir inanışlar silsilesidir.
Pekiyi Hazreti Muhammet zamanında Mescidi Aksa var mıydı? Romalılar tarafından ikincisi de temellerine kadar yıktırılmıştı. !!!!
Araplar tarafından Kudüs alınınca Kutsal Tepe (Temple Mount) üzerine Kubbesi altın kaplama Muhteşem Cami (Kubbetül Sahra-Ömer Camii) 691 yılında Emevi Hükümdarı ve Halife Abdülmalik ibni Mervan tarafından yaptırılmıştır. Batı kaynaklarında "The Dome on Rock" olarak geçmektedir. Halen Müslümanlar tarafından kullanılmaktadır.
Aynı Tepe üzerinde daha güneyde MESCİDİ AKSA yer almaktadır. Bu cami Yer altı bodrum katı üzerinde inşa edilmiştir. Cami olarak 709-715 yılları arasında Emevi Hükümdarı Weled tarafından inşa edilmiştir. Cami öncesi kilise olduğu sanılmaktadır. Haçlıların kurduğu devlet döneminde (Crusader) bu tepenin güvenliğinin sağlayanlar tarafından mesken olarak kullanıldığı bilinmektedir.
Salahaddin Eyyubi'nin Kudüs'ü fethinden sonra tekrar restore edilerek cami haline getirilmiştir. Müslüman dünyada "HAREMİ ŞERİF" olarak bilinmektedir.
Bu iki çok kutsal cami yanında bugün İsrail'de pek çok cami bulunmakta ve Müslümanların ibadetinde kullanılmaktadır.
Ayrıca Mısır Memlük Halifelerine ait çeşitli türbe ve camiler de vardır.
OSMANLI DÖNEMİNDE KUDÜS
Osmanlı Sultan'ı Yavuz Selim'in Mısır'ı alması ile Memlüklüler ortadan kalkmış 1516 yılından yaklaşık Birinci Dünya Savaşı sonuna kadar 400 yıl Kudüs'ü Osmanlılar yönetmişlerdir. Osmanlılar mevcut düzene müdahaleleri olmamış, yönetimleri genellikle barış ve huzur içinde geçmiştir.
Osmanlı Sultanı Kanuni Süleyman (1520-1546) döneminde Roma temelleri üzerindeki kentin surları yenilenmiştir. Kudüs içinde eski suyollarından yararlanarak çeşmeler ve sebiller yaptırılmıştır.
19. yüzyıl sonlarına doğru Kudüs kent surlarının dışında batıya kuzeye doğru gelişmiştir. Batı kısmında özellikle Sultan II. Abdülhamit devrinde batılılara başta Ruslar olmak üzere hacıların ihtiyaçları çok geniş binaların ve Hastanelerin yapımına izin verilmiştir.
Şüphesiz Kudüs dışında da pek çok Osmanlı izleri vardır.
(Devamı var)