Değerli okurlar, Erzurum GAR' ında trenden inince baktık ki, bizi Van' dan, Ağrı' ya, Ağrı' dan, Kars' a gezdiren otobüsümüz, bizden ayrılmaya dayanamamış ve bizden önce Erzurum' a gelmiş ve karşımızda bizi bekler. Hemen yine doluştuk ve şehir merkezine doğru yol aldık. İlk durağımız tabi ki, ERZURUM KONGRE BİNASI' nın önü. Binanın önünde toplu bir fotoğraf çekiliyor ve binayı gezmek için içeriye giriyoruz.
ERZURUM GONGRESİ: Erzurum Kongresi, 23 Temmuz- 7 Ağustos1919 tarihleri arasında Erzurum'da toplanan kongredir. 17 Haziran' da Vilayat-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Erzurum Şubesi tarafından toplanan Erzurum Kongresi, Erzurum Umumi Kongresi veya Umumi Erzurum Kongresi olarak da bilinir. Kongreye çoğunluğu işgal altındaki 5 doğu ili; Trabzon, Erzurum, Sivas, Bitlis ve Van' dan gelen 62 delege katılmış, iki hafta süren kongrede alınan kararlar, Kurtuluş Mücadelesinde izlenen çizgide önemli ölçüde belirleyici olmuştur. Kongreyi geçici başkan olarak Erzurum delegelerinden Hoca Raif Efendi açmış, yoklamanın ardından yapılan oylamada Mustafa Kemal Paşa, kongre başkanlığına getirilmiştir. Aslında kongre görüşmelerinin 10 Temmuzda başlaması ön görülmüş, delegelerin bir bölümünün anılan tarihte Erzurum' e gelememesinden dolayı ertelenerek 23 Temmuz' da görüşmelere başlanabilmiştir. 23 Temmuz-7 Ağustos tarihleri arasında merkezi İstanbul' da bulunan Vilayat-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti' nin Erzurum Şubesiyle Trabzon Muhafaza-i Hukuk-i Milliye Cemiyetinin Erzurum' da birlikte düzenledikleri mahalli kongreye Maçka temsilcisi olarak İzzet Eyüboğlu katıldı. Bu kongrede Mustafa Kemal Paşa, oy çokluğu ile başkanlığa, Maçka temsilcisi İzzet Bey ve Erzurumlu Hoca Raif Efendi başkan vekilliğine seçildi.
ERZURUM KONGRESİ'NİN ÖNEMLİ ÖZELLİKLERİ:
1-Manda ve himaye reddedilerek ilk kez ulusal bağımsızlığın koşulsuz olarak gerçekleştirilmesine karar verilmiştir.
2-İlk kez milli sınırlardan bahsedilmiş ve Mondros Ateşkes Anlaşması' nın imzalandığı anda Türk vatanı olan toprakların parçalanmayacağı açıklanmıştır.
3-Toplanış şekli bakımından bölgesel olmasına karşın aldığı kararlar bakımından milli bir kongredir.
4-İlk defa geçici bir hükümetin kurulacağından bahsedilmiştir.
5-Erzurum Kongresi, Sivas Kongresi' nin bir ön hazırlık çalışması niteliğindedir.
6-İlk kez başkanlığını Mustafa Kemal' in yaptığı dokuz kişilik bir Temsil Heyeti oluşturuldu. Bu Temsil Heyeti, bir hükümet gibi görev yapacaktır. Ve Bu heyet, TBMM'nin açılışına kadar görev yapacaktır.
7-Erzurum Kongresi' nin bir önemi de Batı Anadolu' da Yunan kuvvetlerine karşı mücadele eden Kuvayı Milliye üzerinde büyük moral etkisi yapmış olmasıdır.
8-Erzurum Kongresi, Mustafa Kemal' in sivil olarak görev aldığı ilk yerdir. Bölgesel bir kongredir.
KONGRE BİNASI: Kongre, 1118 yılında Mıgırdıç Sansaryan tarafından kurulan ve 1912' de Ermeni olaylarından sonra kapatılan Sansaryan Koleji' nin binasında gerçekleştirildi. Kolej, bir eğitim kurumu olmanın yanı sıra bölgedeki önemli bir Ermeni Kültür Merkeziydi. Kolej binası, 1. Dünya Savaşı sırasında askeri hastane olmuş; işgal yıllarında Ruslar ve Ermeniler tarafından kullanılmış ve 1918' de devlet tarafından satın alınıp Mekteb-i Sultani binası yapılmıştı.
Erzurum Kongresine Erzurum' dan 20, Trabzon' dan 18, Sivas' tan 14, Erzincan' dan 6, Bitlis' ten 6, Van' dan 2, Kars' tan 1, El Aziz' den 1, Ayıntab' dan 1 delege katılmıştı.
KONGRE BİNASI (RESİM-HEYKEL MÜZESİ ve GALERİSİ): Bina 1864' te okul binası olarak yapılan ve zaman içinde idari bina olarak kullanılan Kongre Binasıdır. 23 Temmuz-5 Ağustos tarihlerinde Erzurum Kongresi' nin yapıldığı mekân olarak bilinir. Bina Erzurum Valiliği Koordinesinde Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğümüzce projelendirilip ihale edilmiştir. 05.07.2017 tarihinde ihale edilen proje yaklaşık bir yıl sürmüş ve 2018 yılında tamamlanarak Milli Mücadele' nin 100. Yılı etkinliklerinde açılmıştır. Müzemizde yaklaşık 250 nadide eser sergilenmekte olup ayrıca Türkiye' de tek olan Esmaül Hüsna koleksiyonu da yer almaktadır. Yıl içerisinde çeşitli etkinlik ve sergilere de ev sahipliği yapmaktadır.
ESMAÜL HÜSNA: Okunuşu ve Anlamı-Allah'ın 99 ismi ve Allah' ın Tüm isimleri, sıfatları, Faziletleri.
Allah' ın isimleri için kullanılan tabire Esmaül Hüsna adı verilir. Allah' a (c.c) nispet edilen isimleri ifade etmektedir. Kur'an-ı Kerim'de geçen ilahi isimleri ise 100' den fazladır. Esma, ismin çoğulu, Hüsna ise "güzel, en güzel" anlamlarını taşır. Hadis kaynaklarında Allah' ın 99 ismi okumanın faziletleri hakkında önemli bilgiler yer almaktadır. Müslüman âlemi için önemli bir yere sahip olan Allah' ın isimleri, sıfatları ve anlamları okuyabilir, dinle seçeneğine yine bu başlık altında ulaşabilirsiniz. Allah' ın isimleri nedir sorusunun cevabına, Allah' ın 99 ismi Esmaül Hüsna oku ve dinle seçeneği için ayrıntıları inceleyiniz. Bu isimler ve anlamları tek tek ifade edilmiş.
Kazım Karabekir'in kızı Timsal KARABEKİR anlatıyor: "Mustafa Kemal Paşa, konakta beklerken babam Kazım Karabekir, bir bölük süvari ile geliyor. Mustafa Kemal Paşa, düşünceli, ne yapacağını kestiremiyor. Kazım Karabekir' e gelen tutuklama emrinden de haberdar. Rauf Orbay, anılarında, " Mustafa Kemal Paşa, bir an sarardı" diye yazar. Bu sırada Kazım Karabekir içeri girer. Sivil olan Mustafa Kemal Paşa'nın karşısına geçer, askeri selamını verir ve "Paşam, dün olduğu gibi bu gün de tüm Kolordumla emrinizdeyim. Sizi koruması için bir bölük asker getirdim" der. İkisi yaşlı gözlerle birbirlerine sarılırlar. O gün Türk' ün kaderi değişmiştir. O gün, bu konakta Türkiye Cumhuriyetinin temeli atılmıştır.".