TAM BİR ÖZGÜRLÜK VAR MIDIR?
Dünyada tam bir özgürlükten söz edemeyiz. Mutlak bir özgürlük mümkün değildir.
Diyelim ki bir insan tek başına ıssız bir adada yaşıyor. Acaba özgür mü? Birtakım tehlikeler yok mudur? Her istediğini istediği biçimde yapabilmesi olası mıdır? Onu birtakım tehlikeler beklemiyor mu? Bir yılan sokabilir. Başka bir canlı ona zarar verebilir. Hastalanabilir. Zehirli bir ot yiyebilir.
Açıkçası canlılar için tam bir özgürlükten söz edemeyiz. Tam bir özgürlük demek, bir insanın hiçbir engele takılmadan istediğini, istediği biçimde yapması ya da yapmaması anlamına gelir. Bu da mümkün olamaz.
İnsanlar toplu biçimde yaşarlar. Tek başına bir yaşam pek düşünülemez.
O zaman da oransal bir özgürlükten söz edilebilir. Çünkü toplumsal yaşamda bireyin uymak zorunda olduğu kurallar, yasalar, yönetmelikler, yasaklar ve töreler vardır.
Ancak bunların dışında kalan bir özgürlükten söz edilebilir. Yani kişi, birtakım uyması gerekli kuralların izin verdiği ölçüde özgür olabilir.
Özgürlük sözlükte "Herhangi bir biçimde herhangi bir koşula bağlı olmama durumu" biçiminde tanımlanıyor.
Bunu biz "Kişinin, kendisine, herhangi birisine ya da başka varlıklara zarar vermeden kurallara uymak koşuluyla istediğini yapma ya da yapmama serbestîsi" olarak tanımlayabiliriz. Açıkçası kişi kendisine, başkalarına, mala, mülke zarar vermeyecek ve kurallara uyacak. Ancak onun dışında istediğini yapacak ya da yapmayacak.
Ülkemizde özgürlüğün sınırları daha da daraltılmaktadır. Toplumun kurallarına, yani törelere kişi uymak zorundadır. Gelenek ve görenekler, özgürlüğü oldukça kısıtlar. Ayıp engeli çıkar kişinin önüne. İnanç yönünden ise günah engeli. Yetmez, devlet yasak duvarı örer yasalar, yönetmelikler ve genelgelerle. Birey, yasak, günah ve ayıp üçgeninin içine hapsedilmiştir adeta.
Bu üçgenin içinde ayrıca bir de yakın çevre ve ailenin koyduğu engellerle kişi kımıldayamaz olur. Böylelikle birey, adeta boyun eğmeye koşullandırılır. Tek başına karar veremez olur. Tek başına sorumluluk almakta zorlanır. Yaşı ilerlese bile birçok kişi, büyüklerinin yardımını ister durumdadır. Tek başına karar verememekte, sorumluluk alamamaktadır. Bu nedenledir ki özellikle çocuklara ve gençlere mümkün olduğunca özgürlük tanıyıp geleceği için sorumluluk duygusunun gelişimine yardımcı olmak gerekir.
Kısacası tam bir özgürlükten söz edilemez. Esasen tam bir özgürlük karmaşa demektir. Ancak sınırlı bir özgürlükten söz edilebilir.
Ülkemizde ise özgürlükler, iyice sınırlandırılmıştır. Anayasamızda birtakım özgürlükler tanınmıştır ama bunların önüne de çok büyük engeller çıkartılır. Yani bu özgürlükler, kâğıt üstünde kalır. Bir de ülkeyi yönetenlerin güvenlik gerekçesiyle aldıkları tedbirler, özgürlük çemberini daha da daraltır. İnsanları yaşamından bıktırır.
Bence özgürlükleri Anayasamızdaki biçimiyle genişletmek görevimiz olmalıdır.15.07.2021
Nuri çelik