Osmanlı donanmasında hizmeti yanında “Kitab-ı Bahriye” isimli bir kitabın yazarı ve 1513 yılında dünya haritası çizen Piri Reis Osmanlı topraklarından çıkmış dünya ölçüsünde dönemin Harita Uzmanı ve Coğrafyacısıdır. Bu büyük adamı anlayabilmek için yaşam öyküsünün iyi bilinmesi gerekir diye düşünüyorum. Muhiddin Piri Reis 1465 yılında Gelibolu’da doğmuştur. Gelen bilgilere göre aile kökeni Karaman’dan göç etmiştir. Amcası Kemal Reis de denizcidir. 1487-1495 yılları arasında kendi adlarına Sicilya, Korsika ve Fransa’da korsanlık yapmışlardır, 1492 yılında Endülüs’te son Müslüman kent Gırnata (Granada) düşerken Osmanlı devletinin İspanya’ya kadar gidecek donanması olmadığından Kemal Reis’ten yardım istenmiştir. Piri Reis İspanya’dan kovulan Müslümanları Afrika’ya taşımışlardır. Daha sonra Osmanlı donanmasına katılmışlardır, Amcası Kemal Reis’in 1511 yılında ölümü üzerine 1513’lü yılında memleketi Gelibolu’ya çekilmiş, dünyaca ünlü haritasını çizmiş ve Kitab-ı Bahriye isimli eserini yazmıştır.
Burada dikkati çeken bir husus da şudur. Aynı çağda büyük Türk denizcileri Turgut Reis diğer adıyla Dragut (Bodrum 1475- Malta 1565) ile Barbaros Hayrettin diğer ismi ile Hızır Reis (Midilli Adası 1475- İstanbul 1546) tanınmış denizcilerdir. Önceleri kendi hesaplarına çalışmışlar daha sonra Osmanlı donanmasına katılmışlar önemli görevler üstlenmişler, deniz zaferleri kazanmışlardır.
Ama harita çizen Bahriye kitabı yazan tek Osmanlı Türk denizcisi Piri Reis’tir. Piri Reis kendi kendini yetiştirmiş bir deniz bilimci bir coğrafyacıdır.
Piri Reis Mısır seferi sırasında haritasını Yavuz Sultan Selim’e sunmuştur. Söylenenler doğru ise haritanın doğu kısmı ile ilgilenmiş, diğer batı yarısını yırtıp atmıştır.
Kitab-ı Bahriye isimli kitabını da 1526 yılında yeni padişah KanuniSultan Süleyman’a sunmuş, pek ilgisini çekmemiştir.
Daha sonra Hint Denizinde seferlere katılmış, başarısız ve hatalı görülerek 1554 yılında Kahire’de 80 yaşında idam edilmiş, mallarına el konulmuştur.
Kitab-ı Bahriye isimli kitabını okumuş özellikle Gökova körfezindeki yazdıklarını hayret içinde incelemiştim. Gökova Körfezini çok açık biçimde anlatmaktadır. Bunu Gökova-Akyaka ile ilgili bölümde Web sitemde bulunmaktadır.
PİRİ REİS’İN 1513 YILINDA ÇİZDİĞİ HARİTA
Piri Reis’in 1513 yılında çizdiği haritanın bir bölümü 1929 yılında İstanbul Topkapı Müzesinde ortaya çıkmıştır. Burada nasıl bulunduğu konusunda çeşitli anlatımlar yer almaktadır. İyi bir tesadüf eseri İstanbul’da bulunan Alman ve Türk Denizcilik tarihinde uzman PAUL KAHLE’YE (1875-1964) gösterilmiş ve haritanın Piri Reis haritası olduğunu hemen anlamış ve bunu daha sonra uluslararası toplantılara taşımıştır. Paul Kahle sayesinde harita deşifre edilmiştir. Onun sayesinde Piri Reis haritası dünya ve bilim âlemi ile buluşmuştur. Paul Kahle olmasaydı bunlar hiç yazılmayacaktı.
Paul Kahle’nin hayatı hakkında şunlar söylenebilir. Paul Kahle Polonya doğumlu Alman bir bilim ve din adamıdır. Kahire’de kalmış, Türk Denizcilik tarihinde uzmandır.
Harita incelendiğinde Piri Reis’in çok uzman bir haritacı olduğu bunu kendi kendine başardığı görülmektedir. Harita’da yeni keşfedilmiş Amerika kıtası ve henüz keşfedilmemiş Antartika karası görülmektedir.
Bunların açıklanmaları çok zor olmakta ve pek Spekülasyonlara sebep olmaktadır.
Gelin o yıllara bir göz gerdirelim. Amerika kıtasını İtalyan Cenovalı Kristoph Kolomb (1451-1506) tarafından keşfedilmiştir. 1506 yılında Kolomb öldüğünde Avrupalılar Kolomb’un keşfinin yeni bir kıta olduğunu henüz bilmiyorlardı. Piri Reis haritasını Kolomb’un ölümünden sadece 7
yıl sonra Osmanlı başkentinde değil bir sahil kasabası olan Gelibolu’da çizmiştir. Ayrıca çok önceki çağlara dair de bilgiler içermektedir.
Piri Reis çok iyi bir denizci ve coğrafyacıdır. Bu Kitab-ı Bahriye isimli eserinde görülmektedir. Piri Reis uzun süre Akdeniz’de dolaşmış, bu denizi avucunun içi gibi bildiği düşünülebilir. Burada İspanyol ve Portekizli denizcilerle savaşmıştır. Piri Reis Amerika kıtasına gitmemiştir. Avrupalılar bile bunun yeni bir kıta olduğunu o yıllarda farkına varmaktadırlar.
Piri Reis bu bilgileri başka haritalardan aldığı kesindir. Bu Kolomb veya yakınlarından birine ait olabilir.
Ben şahsen iki olasılık görüyorum. Ya diğer haritalardan aldığı bilgileri kendi haritasına taşımış, ya da ele geçirdiği bir haritaya kendi bilgilerini eklemiştir. Bu edindiği haritalarda ilk çağlardan beri toplanan bilgiler olduğu kanısındayım. Antartika örneği başka şekilde açıklanamaz.
Sonuç olarak Piri Reis ve çalışmalarından çok önemli sonuçlar çıkarılabilir.
1.Piri Reis dahi bir denizci ve coğrafyacıdır.
2.Piri Reis kitap yazan, harita çizen tek Osmanlı denizcisidir.
3. Piri Reis kendi kendini yetiştirmiştir. En azından bunları
nereden öğrendiği bilinmemektedir. Dost edindiği bir İspanyol olabilir
???? Belki de Afrika’ya taşıdığı insanlar arasında bulunan Yahudi veya
bir Müslüman bilim adamı? Bu benim tahminim.
4.Piri Reis haritasını ve kitabını sunduğu padişahlar onu asla
anlayamamışlar, ona destek olamamışlardır.
5. Üstüne üstlük 80? yaşında Kahire’de ölüme mahkum edilmiş kafası
uçurulmuştur.
İnternet ve basında çok fazla Spekülatif bilgiler yer almaktadır. Piri
Reis’in gerçek fotoğrafı olmadığı için konulmamış, onu yeniden ortaya
çıkaran Alman Bilim Adamı Paul Kahle’nin bir resmine yer verilmiştir.