MUĞLA YATAĞAN STARATONIKEIA ANTİK KENTİ VE DİNİ MERKEZLERİ
LAGINA VE PANAMARA II
Stratonikeia ve dini merkezi Lagina hakkında bilgi be belgeler tapınak kalıntıları olduğu halde Panamara hakkında bilinenler çok azdır.
Karia’da geniş araştırma yapan George Bean’ın “Eski Çağda Menderes’in Ötesi” isimli kitaptaki bilgiler şöyledir.
Panamara’da olan Zeus Panamaros tapınağıdır. Tapınak 1886 yılında Fransız araştırmacılar tarafından (Cousin) farkına varılmıştır.
Panamaros Anadolu kökenli bir kelime olduğu kabul edilmektedir.
Kuruluşu hakkında bilgiler net değildir. Tapınağın tarihi kent kuruluşuna kadar gitmektedir. Burada ilginç bir rastlantıya değineceğim. Benim yaşadığım Akyaka’nın içinde yer aldığı antik İDİMA
kenti bu Fransız grup tarafından yazıtlara dayalı olarak ortaya konulmuştur.
Tapınak Stratonikeia’nın güney doğusunda yaklaşık 11,3 km uzaklıktadır. Üç dört saatte yürünebilir. Yer yer taş döşeme yollara rastlamak mümkündür.
Maalesef ben bu yolda yürümedim. Yaşım icabı bundan sonra da mümkün değildir. Ama bu topraklara, arkeolojiye ve tarihe meraklılar bunu gerçekleştirmelidir.
Yatağan ilçesinin bir mahallesi olan Bağyaka’nın hemen 3 km yakınında bir alan Kutsal Zeus Panamaros tapınak yeridir. Bu kutsal alan tepede olup Muğla Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Müdürlüğü tarafından birinci derece Arkeolojik alan olarak 1999 yılında koruma altına alınmıştır. Burada 750 m kotlu Asar Tepesi ve 754 kotlu Mıhlıkkırığı tepesi yer alır. Durum ekli haritada görülebilir
Panamara’da baş tanrı Zeus ve karısı Hera için tapınak kalıntıları yer almaktadır.
Panamara’da yapılan festivaller Lagina’ya göre daha seyrek oluyordu.
En büyüğü yılda bir kere yapılan ve on gün süren festivalde Zeus’un heykeli Stratonikeia’ya götürülüyor törenler orada yapılıyordu. Karısı Hera adına yapılan Heraia festivali Panamara’da yapılıyor sadece kadınlar katılıyordu.
Son olarak dört yılda bir yapılan ve sadece erkeklerin katıldığı festival KOMBRIA Panamara’daki kutsal alanda yapılıyordu. Bu kutsal törenler de genç erkeklerin saçları kesiliyordu, bu çok özel bu dini
törenlere ait daha detaylı yazı bundan sonra yayınlanacaktır.
Kombria festivallerini yapıldığı kutsal alan, Kaliorga ise bu civarda bir yerleşim yeri olarak kayıtlarda geçmektedir. Kayıtlarda Staratonikeia kentinin kuruluşundan önce M.Ö 4 yüzyılda varlığından sözü edilmektedir.
Panamara yakınlarında en yakın yerleşim Bağyaka’dır. Ne kadar eski olduğu bilinmez, sonradan buraya yerleşen şimdiki sakinler kalıntılar üzerinde yurt kurmuş olabilir.
Belki de Kaliorga antik yerleşim yeri üzerine sonradan Bağyaka bir diğer adıyla Baykuşlar köyü tünemiş olabilir. Kim bilir?
Kayıtlarda çeşitli yazıtların bulunduğu söylense de ben bunlara rast gelemedim.
Aşağıya Bağyaka’nın hemen yakınında 1. derece arkeolojik sit alanı olarak koruma alınmış Panamara alanı (nokta nokta ile çevrilmiş) ve internetten Panamara’da bulunan bir mezar fotoğrafı eklenmiştir.