BÜYÜK İSKENDER’İN MISIR, SURİYE, İZLERİ VE ORTADOĞUDA KURDUĞU KENTLER III
MEHMET BİLDİRİCİ
Geçen yazılarımda belirttiğim gibi Perslere (İran) karşı kendisinin başında bulunduğu ikinci zaferinden sonra İSKENDERUN kentini kurmuş ve Anadolu’dan ayrılmış ve tekrar dönüşü kısmet olmamıştır.
İskender burada Suriye ve Lübnan’a yönelmiştir. Fenikeliler sayesinde Akdeniz’de Pers donanması hâkim, İskender’in donanması mevcut değildi.
Şunlar da hatırlanmalı, antik çağda denizcilikte en ileri millet Fenikelilerdi, barış içinde tüm Akdeniz’de ticaret yapıyorlardı.
Perslerin ise deniz kuvveleri Fenikelilerdi. Ancak bugünkü Lübnan’da birkaç kentleri vardı, kentleri kaleler içinde idi, ama büyük askeri güçlere karşı koyamıyorlardı. Bunları bildiği için İskender Tire kentine saldırdı, çok büyük bir direnme ile karşılaştı ve ama Tire (Tyre) kentini aldı. Anadolu dışında aldığı bu ilk kente bir Makedonya garnizonunu yerleştirdi. Bu şekilde tarihteki Fenike kent devletleri ortadan kalktı, yıkılan kent daha sonra yeniden imar edildi. Ve sonrada önemini korudu.
Burada şunu da hatırlamamız gerek.. Bilindiği gibi bugünkü alfabeler Fenikelilerden dünyaya yayılmıştır. M.Ö. 9 yüzyılda ilk defa İYONYA tarafından benimsenmiş, daha sonra Yunanistan’a yayılmıştır. Daha sonra Latin alfabesi de bu alfabeden çıkmıştır. Bu ise İYONYA döneminde kurulan uygarlığın Anadolu ve Dünya için ne kadar önemli olduğunu göstermektedir.
İskender bu savaşla Akdeniz üzerinde tam hâkimiyet kurduktan sonra Mısır’a yönelmiş ve Pers yönetimi altındaki bu zengin ülkeye sahip olmuştur.
İskender’in burada kurduğu kentler içinde en önemlisi kentlerin kraliçesi İSKENDERİYE’yı (ALEKSANDRIA) sıfırdan M.Ö. 330 yılında kurulmasını emretti. Kentin planlarını ve kalelerinin yerlerini
çizerek tarif etti. Kente Yahudiler ve yerel Kıptiler de yerleştirildi. Ama İskenderiye tam bir Grek kenti karakterindeydi.
Daha sonraki yüzyıllarda Mısır’ın Arap Orduları tarafından alınışına kadar bilimde, edebiyatta en önde gelen kent oldu. İlk çağın pek çok bilim adamı buradan yetişti.
İskender buradan İran’a yöneldi.
Önce İskender’in biyografisini yazan Plutack’a göre onun tarafından kurulan kentlerin bir listesi verilecektir.
1..Alaksandrupolis
M.Ö 340 yılında (Henüz kral değil, 16 yaşında) Bulgaristan Sofya’nın güney batısında Sardanski olaral bilinen yerleşim civarında
2. Alaksandria in Troy
Çanakkale Truva yakınında (İskender adına daha sonra kurulmuştur.
3. Aleksandaria Latmos (Alinda) Karia
4.İSKENDERUN İssos zaferi üzerine kurulmuş Türkiye
5. Tire (Lübnan) M.Ö. 333-331
6.Gazze (Filistin) M.Ö 331 daha ziyade garnizon
7.İSKENDERİYE (ALEKSANDRIA) Mısır M.Ö 330 halen ismini taşıyan en büyük kent
8.Aleksandria in Aria (Afganistan Herat) M.Ö 330
9.Prophthasia Drangiania (Farah, Afganistan) M.Ö 330 ismi değiştirilmiş
10.Aleksandria Arrachosia M.Ö 330-329 Kandahar (Afganistan) Kandahar ismi İskandar’dan gelme olup kent hala ismini taşımaktadır. İskender adına yaptırılmış bir tapınak ve Greek-Aramaik yazıt bulunmaktadır.
11.Alaksandria Kafkas (Kabil, Afganistan yakınları Charikar) M.Ö 329
12.Alaksandria Eschate (Modern Khozkent, Tajikistan) M.ö 329
13. Aleksandria Oxus (Modern Ai Khanum, Afganistan) M.Ö. 328
14. Oxus üzerinde 6 kent (Termez Özbekistan) Oxus (Amuderya)
15. Aleksandria Margiana (İran ?)
16.Arigaeum (Nawagai, Pakistan)
17. Nicaea ve Bucephala (Pakistan M.Ö 326)
18.Alaksandria Hyphasis ? M.Ö. 326
19. .Alaksandria İndus (Hindistan) M.Ö. 325
20. İndus nehrinde kent? M.Ö 325
21. Patala (Hindistan deniz üzeri ağaç kent M.Ö. 325
22.Rambacia (Bela-Pakistan) M.Ö 325
23. Golashkert (İran) M.Ö. 324
24.El Curnah (Irak) M.Ö)
İskender M.Ö. 323 tarihinde Babil’de öldü. Ölümünden sonra kurulan krallıklarda da yeni kentler kurmaya ve Helenizm kültürü devam etti.
Yazıya Ecbatana (İran Hamadan) İskender’in yaşıtı burada ölen Hephaistos’un anıt mezarı ile aynı Hamadan’da İbni Sina’nın İran Parası üzerindeki anıt mezarı eklenmiştir.